1.. صدوق، التوحید، ص۳۵ و ۵۷، صدوق، عیون اخبار الرضا علیه السلام، ج۱، ص۱۵۰؛ سید رضی، نهج البلاغة، خطبه اول، ص۳۹. نکته حائز توجه در نقل این عبارات تفاوتی است که در نقل مفید و طوسی نسبت به نقل صدوق و طبرسی مشاهده می‏شود. شیخ مفید و طوسی در امالی‏هایشان روایت امام رضا علیه السلام را با عبارت «نظام توحیده نفی التحدید عنه» و مفید در ارشاد با عبارت «نفی التشبیه عنه» نقل کرده‌اند. (نک: شیخ مفید، الامالی، ص۲۵۳؛ طوسی، الامالی، ص۲۲؛ شیخ مفید، الارشاد، ج۱، ص۲۲۳) این نقل، احتمال پیش گفته در مفهوم شناسی صفات را تقویت می‏کند که مؤلفه تحدید و تشبیه (همانند عبارت «فلیست له صفة تنال») را قید نفی می‏دانست و وجه جمع آن را با روایات اثبات صفات و کمالات ذاتی در همین نکته می‏دانست.

2.. کلینی، الکافی، ج۱، ص۱۴۰.

3.. صدوق، التوحید، ص۲۲۳. از جمله دیگر عالمان شیعه که معتقدند این روایت به نفی صفات زائد بر ذات اشاره دارد نراقی در «جامع الافکار» است. وی عبارات آخر خطبه را شاهد این ادعا می‏داند. احتمال دیگر ایشان نیز جالب توجه است جایی که نفی صفات را به نگاه و منظر عارف معطوف می‏داند نه واقع و حقیقت. نک: ملامهدی نراقی، جامع الافکار و ناقد الانظار، ج۳، ص۳۶۵.

4.. شیخ مفید، اوائل المقالات، ۵۲. وی تصریح می‏کند که این نظر با کلمات صفاتیه، قائلان به احوال و ابوهاشم متفاوت است، لکن سایر معتزله بر همین باور هستند. برخی معاصران این اندیشه را با قول ابوالهذیل که معتقد است «إن اللّٰه عالم بعلم هو هو» یکسان گرفته اند، (اله بداشتی، توحید و صفات الهی، ص۲۷۱) در حالی که تفاوت میان این دو نظر روشن است.

1.. اصفهانی، معارف القرآن، ج۲، ۶۹.

2.. جرجانی، شرح المواقف، ج۸، ص۴۵.

3.. وی انکار صفات ذاتی - البته با تقریرها و مراتب متفاوت - را به گروه‏های دیگری از روافض نیز نسبت می‏دهد، اما صاحبان آن را مشخص نمی‏کند.

4.. اشعری، مقالات الاسلامیین، ص۳۹.

5.. شهرستانی، الملل و النحل، ج۱، ص۸۷.

6.. سید مرتضی، الشافی فی الامامة، ج۱، ص۸۶.

7.. مجلسی، مرآة العقول، ج۲، ص۸.