رهاییِ جانب پروردگار، به پلیدی کفر گرفتار میشوند.
از دیدگاه قرآن، رویگردانی از خرد و اندیشه، همسانِ بیایمانی و کفر است. در آیه پیشین، پلیدی را مخصوص بیخردان دانسته است؛ ولی در آیه دیگر، پلیدی را به بیایمانی و کفر نسبت داده، میفرماید:
۰.(یَجعَلُ اللّٰهُ الرِّجسَ عَلَى الَّذینَ لا یُؤمِنُونَ.۱
۰.خداوند، پلیدى را بر کسانى قرار مىدهد که ایمان نمىآورند).
کسی که در برابر دعوت عقل و فطرت خیرهسری نکند، به انبیای الهی ایمان میآورد و با توفیق الهی به بلندای ایمان دست مییابد. خداوند به کسانی توفیق ایمان میدهد که در برابر دعوت فطرت و عقل و دعوت انبیای الهی، لجاجت به خرج ندهند. پس توفیق الهی به اختیار انسانها گره خورده است؛ بر اندیشهورانِ حقپذیر سرازیر میشود و بیخردانِ لجوج، از آن محروم میمانند.
خدای متعال، انسان را در زندگی دنیا، صاحب اختیار و انتخاب قرار داده است. کسانی در این دنیا از فرصت اختیار به درستی بهره میگیرند که رهنمود خِرد، در انتخاب ایشان سرلوحه باشد و به توصیه عقل گوش فرا دهند. از این رو، کسی که آزادی انتخاب را بر رهنمود خِرد و اندیشهوری پایهریزی نکند، از موهبت آزادی و اختیار، به درستی بهره نخواهد گرفت و به کژراهه کفر گرفتار میشود. این افراد با رویگردانی از پیام عقل و اندیشه، به توفیقات الهی پشت میکنند و در نزد پروردگار، به پستترین مراتب ذلّت فرو میافتند:
۰.(إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِندَ اللهِ الصُّمُّ البُکمُ الَّذینَ لا یَعقِلُون.۲
۰.حقّا که بدترین جنبندگان در نزد خدا مردم کر و لالى [از شنیدن و گفتن حق] هستند که نمىاندیشند).
بدترین جنبندههای روی زمین، کسانی هستند که اندیشه خود را به کار نمیگیرند، گوش آنها شنوای حق نیست و زبانشان از سخن حق، رویگردان است. اینان در اثر بیتوجّهی به ندای عقل، به استفاده ناصواب از آزادی دچار میشوند. از این رو خداوند در آیه دیگر میفرماید: