گر گنه آری چنان ریگ روان | در برابر، رحمت آرم صد چنان۱ | همین اندازه که انسان عزم حرکت به سوی خداوند کند، خداوند بی درنگ، آغوش رحمت به روی او میگشاید. به این مضمون در احادیث مختلف اشاره شده است. پیامبر صلی الله علیه و اله در بیان حدیث قدسی دیگری میفرماید:
۰.قالَ اللّهُ تَعالى: یَا بنَ آدَمَ قُم إلیَّ أمشِ إلَیکَ، وَ امشِ إلیَّ اُهَروِل إلَیکَ.۲
۰.خداوند متعال فرمود: «ای فرزند آدم! برای آمدن نزد من از جا برخیز؛ به سوی تو میآیم. به سوی من قدمزنان بیا؛ دوان دوان به سویت میآیم».
بر اساس این احادیث، توفیق الهی به کسی میرسد که عزم حرکت به سمت پروردگار داشته باشد. کسی که دعوت عقل، فطرت و انبیای الهی را بپذیرد و همّت خویش را به کار گیرد، هدایت و ایمان پایدار، در وجودش افزون میشود و با توفیق الهی، یاری میگردد:
۰.(وَ الَّذینَ اهتَدَوا زادَهُم هُدىً وَ آتاهُم تَقواهُم.۳
۰.و کسانى که هدایت یافتهاند، [خداوند] بر هدایتشان افزوده و آنها را [روح] پرهیزگارى [متناسب با حالشان] بخشیده است).
خدای متعال در این آیه از دو هدایت، سخن گفته است. پذیرفتن دعوت عقل، فطرت و انبیای الهی، هدایت نخستین است که رهیافتگان آن، به توفیق الهی ـ که هدایت برتر خداوند است ـ دست مییابند. خداوند، هدایت انسانهای حقپذیر را افزون میکند و به آنها روح تقوا (پرهیزگاری) میدهد تا پاسدارِ گوهر ایمان باشند و در پیمودن جادّه حق، استوار و ثابتقدم بمانند.
سعادت پیوستن به اهل ایمان و دوستان خدا، تنها نصیب کسانی میشود که خویشتن را برای پذیرش حق و حقیقت آماده سازند و توفیق الهی همراه ایشان باشد. درآمدن به زمره اهل ایمان، بدون توفیق و اذن الهی میسّر نیست و هیچ کس بدون توفیق الهی، مؤمن