۰.و کسانى که در راه ما [با نفس خود و دشمن ما] جهاد کردند، به یقین، آنها را به راههاى [رسیدن به مقام قرب] خود، راهنمایى مىکنیم و همانا خداوند با نیکوکاران است).
راغب اصفهانی، جهاد را به معنای تلاش گسترده و به کارگیری تمام توان میداند.۱ خداوند در این آیه، با وعده قطعی،۲ هدایت این افراد را به راه خود بر عهده گرفته است. پس اگر کسی با جدّیت، دعوت عقل، فطرت و انبیای الهی را دنبال کند، خداوند توفیق رسیدن به درجات عالی ایمان را به او عنایت خواهد کرد. از این رو، حرکت معنوی انسان به سمت خداوند، سرعت مضاعف به خود میگیرد. پیامبر خدا صلی الله علیه و اله در بیان یک حدیث قدسی میفرماید:
۰.یَقولُ اللّهُ:... مَنِ اقتَرَبَ إلیَّ شِبراً اِقتَرَبتُ إلَیهِ ذِراعاً، وَ مَنِ اقتَرَبَ إلیَّ ذِراعاً اِقتَرَبتُ إلَیهِ باعاً، وَ مَن أتانی یَمشی أتیتُهُ هَروَلَةً.۳
۰.خداوند میفرماید: «... هر که یک وجب به من نزدیک شود، یک ذراع۴ به او نزدیک میشوم و هر که یک گز به من نزدیک شود، یک رَش۵ به او نزدیک میشوم و هر که به سوی من قدمزنان بیاید، به سویش شتابان میروم».
بر اساس این حدیث، هر اندازه انسان خواهان قرب الهی باشد، خداوند بیش از او بر این امر اشتیاق دارد. ملّا احمد نراقی، مضمون این حدیث را در کتاب مثنوی طاقدیس به نظم آورده است:
هر که نزدیک من آید یک ذراع | من روان گردم سوی او باع باع
۶هر که پیماید رهِ من میل میل | من به فرسخ فرسخ آیم آن سبیل
1.. «الجهاد و المجاهدة: استفراغ الوسع فی مدافعة العدوّ» (مفردات الفاظ القرآن: ص ۱۰۱).
2.. خداوند در این آیه، هدایت مجاهدان راه خود را با به کارگیری مکرّر ادوات تأکید، به صورت قطعی وعده داده است. افزودن لام و نون تأکید، به ابتدا و آخر فعل «لَنَهدیَنَّ»، نشانۀ تأکید مکرّر بر تحقّق وعدۀ الهی است.
3.. مسند ابن حنبل: ج ۵ ص ۱۵۳.
4.. مراد از «ذراع»، اندازهای معادل فاصلۀ آرنج تا نوک انگشتان یک دست است (ر. ک: لسان العرب: ج ۸ ص ۹۳) که در زبان فارسی از آن به «گز» تعبیر میشود.
5.. رَش: فاصلۀ دو دست، وقتی که از هم باز شوند.
6.. مراد از «باع»، اندازهای معادل فاصلۀ دو دستی است که از هم
باز شوند (ر. ک: لسان العرب: ج ۸ ص ۲۱) و در فارسی از آن، به «رَش» تعبیر میشود.