امام صادق علیه السلام به این تفاوت، چنین اشاره می‌فرماید:
۰.إِنَّ الإیمانَ مَا وَقَرَ فِی القُلُوبِ وَ الإسلامَ مَا عَلَیهِ المَنَاکِحُ وَ المَوارِیثُ وَ حَقنُ الدِّمَاء.۱
۰.ایمان، آن است که در دل‌ها جای می‌گیرد (امر قلبی است) و اسلام، چیزی است که ازدواج‌ها و میراث‌ها و حفظ خون‌ها به سبب آن صورت پذیرد.
جمع‌بندی
واژه «اسلام» در قرآن و احادیث، به دو شکل به کار رفته است: گاهی در معنای اسلام حقیقی و گاهی در معنای اسلام ظاهری. اسلام حقیقی با ایمان تفاوتی ندارد و از نظر مفهوم و محتوا همان ایمان حقیقی است؛ ولی اسلام ظاهری که با اقرار به توحید و نبوّت حاصل می‌شود، با ایمان تفاوت دارد. احادیثی که تا کنون در هفت گروه، در باره تفاوت‌های بین اسلام و ایمان مطرح شدند، به اسلام ظاهری اشاره دارند.
با دقّت در این احادیث، روشن می‌شود که تمام آنها در صدد بیان یک تفاوت عمده بین ایمان و اسلام هستند و تنها در ظاهرِ این احادیث اختلاف وجود دارد. منشأ تمام تفاوت‌های ذکر شده را می‌توان از حقیقت ایمان دانست که در این احادیث، از زوایای مختلف به آن نگاه شده است. حقیقت ایمان، باور قلبی به حقایق الهی است. ایمان، آن است که بر باور قلبی و عقیده استوار درونی تکیه دارد؛ ولی اسلام، مرتبه‌ای است که به قلب وارد نشده و باور نگردیده است. تفاوت اصلی میان ایمان و اسلام در همین نکته خلاصه می‌شود.
بر اساس همین نکته، ایمان، شریک اسلام است؛ ولی اسلام، شریک ایمان نیست؛ زیرا ممکن است کسی در ظاهر با اقرار به توحید و نبوّت، مسلمان شود؛ ولی به باور قلبی، اسلام را نپذیرد. در این صورت، مسلمان است؛ ولی مؤمن نیست.
همچنین بر خلاف اسلام، ایمان، اقرار همراه با عمل صالح است؛ زیرا کسی که با جان و دل به حقایق الهی باور داشته باشد، نمی‌تواند بر خلاف آنها عمل کند؛ ولی چه بسا کسی به ظاهر با اعتراف به حقایق الهی، مسلمان باشد؛ ولی چون به آن حقایق باور ندارد، در مقام
