379
ایمان در قرآن

عهد و پیمان خود وفادار است و در رعایت پیمان‌هایی که با خداوند و مردم می‌بندد، کوتاهی نمی‌ورزد:

(وَ الَّذینَ هُم لِأماناتِهِم وَ عَهدِهِم راعُون.۱

۰.و آنان که امانت‏هاى خود [خلقى یا خالقى] و پیمان‏هاى خود را [که خدا با آنان بسته است یا خود با خود و یا با مردم بسته‏اند] رعایت ‏کننده ‏اند).

در حقیقت، عهد و پیمان، نوعی امانت است که انسان بر عهده می‌گیرد و وفا به آن، امانتداری به شمار می‌آید. به بیان دیگر، امانتداری، مصداق‌های گوناگونی دارد که یکی از آنها، وفا به عهد و پیمان است. از این رو، ذکر پیمانداری پس از امانتداری در آیه شریف، از باب ذکر خاص پس از عام است. امیر مؤمنان علیه السلام نیز وفا به پیمان را نوعی امانتداری خوانده است:

۰.أفضَلُ الأمانَةِ الوَفاءُ بِالعَهدِ.۲

۰.برترین امانتداری، پایبندی به عهد است.

با توجّه به این ‌که پایبندی به پیمان، برترین مصداق امانتداری است، خیانت به آن نیز بدترین خیانت خواهد بود. هنگامی که کسی با دیگری پیمان می‌بندد، تعهّدی نزد او سپرده می‌شود که باید در انجام آن کوشا باشد. انسان، گاهی با خداوند در انجام تکالیف الهی پیمان می‌بندد که باید از کوتاهی در انجام آنها خودداری کند و گاهی با مردم در موضوعی هم‌پیمان می‌شود که باید بر عهد خود پایبند بماند. مؤمنان، هم امانتدار هستند و هم به عهد خود وفا می‌کنند و به پیمان‌های خود عمل می‌کنند. خدای متعال در قرآن، در هنگام برشمردن نشانه‌های نیکوکاری، وفا به پیمان را نیز بر شمرده و فرموده است:

۰.(وَ المُوفُونَ بِعَهدِهِم إذا عاهَدُوا.۳

۰.و [وفاى] وفاداران به پیمان خویش، آن گاه که پیمان بندند [نشانه نیکی است]).

1.. مؤمنون: آیۀ ۸.

2.. غرر الحکم: ج ۲ ص ۴۰۲ ح ۳۰۱۸.

3.. بقره: آیۀ ۱۷۷.


ایمان در قرآن
378

۰.سه چیز است که خداوند عزّ و جل به هیچ کس در آنها اجازه‌ای نداده است: برگرداندن امانت به خوب و بد، وفا کردن به عهد و پیمان با خوب و بد، و نیکی کردن به پدر و مادر، خوب باشند یا بد.

در آیین اسلام، اجازه خیانت در امانتِ هیچ کس و پیمان‌شکنی با هیچ کس صادر نشده است. نیز هیچ کس اجازه بدرفتاری با پدر و مادر خود را ندارد و مسلمان حق ندارد حتّی نسبت به والدین کافر یا معصیتکار خود، تندی و خشونت کند. تنها در صورتی که پدر و مادر، فرزند خویش را به نافرمانی خدا فرمان دهند، اطاعت فرزند از آنها ممنوع است:

(وَ إن جاهَداکَ عَلى‏ أن تُشرِکَ بی‏ ما لَیسَ لَکَ بِهِ عِلمٌ فَلا تُطِعهُما.۱

۰.و اگر [پدر و مادرت] کوشیدند که تو چیزى را که به [الوهیت و ربوبیت و قداستِ] آن علم ندارى، شریک من قرار دهى، هرگز از آنها اطاعت مکن).

۶. وفا به عهد و پیمان

وفاداری به عهد و پیمان، از اموری است که تمام انسان‌ها بر حُسن آن اتّفاق نظر دارند و همگی در بزرگداشت آن یک‌دل هستند. با این که در میان مردم جهان، اختلافات فراوانی در مسائل فرهنگی، اجتماعی و سیاسی وجود دارد، تمام مردم در وفاداری به عهد و پیمان، هم‌عقیده هستند و همگی از عاقبت ناگوار پیمان‌شکنی، آگاهی دارند. با توجّه به این ‌که زندگی در میان مردم عهدشکن، برای همگان دشوار است، اهمّیت پایبندی به عهد و پیمان بر کسی پوشیده نمانده است.

خدای متعال، پایبندی به عهد و پیمان را ویژگی مؤمنان راستین بیان فرموده و در قرآن با تعابیر: وفا به عقد،۲ وفا به میثاق۳ و وفا به عهد، بر این مسئله تأکید کرده و اهل ایمان را به وفاداری به عهد و پیمان‌ دعوت نموده است. از نگاه قرآن، مؤمن به

1.. لقمان: آیۀ ۱۵.

2.. (یا أيُّها الَّذينَ آمَنُوا أوفُوا بِالعُقُود؛ اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد! به قراردادهاى خود وفا كنيد).

3.. (الَّذينَ یُوفُونَ بِعَهدِ اللَّهِ وَ لا یَنقُضُونَ الميثاقَ؛همان كسانى كه به عهد خدا وفا مى‏كنند و پيمان [عقلى و نقلى توحيد او را] نمى‏شكنند) (رعد: آیۀ ۲۰).

  • نام منبع :
    ایمان در قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری و سیدحسین فلاح زاده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 120177
صفحه از 436
پرینت  ارسال به