377
ایمان در قرآن

هر چه انسان در امانتداری قوی‌تر باشد، صداقت او در زندگی زیادتر خواهد ‌شد. امام علی علیه السلام می‌فرماید:

۰.إذَا قَوِیَتِ الأمانَةُ کَثُرَ الصِّدقُ.۱

۰.هر گاه امانتداری تقویت شود، صداقت [و درستی] افزون می‌گردد.

مسلمان، موظّف است در باره امانت‌های دیگران نهایت دقّت را به کار گیرد و به بهترین شکل، وظیفه امانتداری را رعایت کند. اهمّیت امانتداری به اندازه‌ای است که در فرهنگ اسلامی، خیانت کردن در امانتِ هیچ کس روا نیست. حتّی اگر انسان ناشایستی، به مسلمانی اعتماد کند و امانتی نزد او بسپارد، اسلام اجازه خیانت در چنین امانتی را نمی‌دهد، یا حتّی آن که از کسی زیان دیده است، چنانچه امانتی را از آن کس (زیان زننده) در نزدش به امانت گذاشتند، باید حقّ امانتداری را به جا آورد و نباید بدی او را با خیانت در امانت او جبران کند. پیامبر خدا صلی الله علیه و اله در این باره می‌فرماید:

۰.لا تَخُن مَن خانَکَ فَتَکُونَ مِثلَه.۲

۰.به کسی که به تو خیانت کرده است، خیانت نکن که تو نیز چون او خواهی بود.

امانتداری، از وظایفی است که انسان در انجام آن، نسبت به خوبان و بدان، به یک اندازه مسئولیت دارد و کوتاهی در ادای آن، نسبت به هیچ کس جایز نیست. به طور کلّی، اسلام در امانتداری، وفا به عهد و پیمان، و نیکی به پدر و مادر، مسئولیت مسلمان را نسبت به نیکان و بدان، یکسان قرار داده است و مسلمان در انجام این امور، نباید بین خوبان و بدان تفاوت قائل شود. امام باقر علیه السلام می‌فرماید:

۰.ثَلاثٌ لَم یَجعَلِ اللَّهُ عزّ و جل لِأحَدٍ فِیهِنَّ رُخصَةً: أداءُ الأمانَةِ إلَى البَرِّ وَ الفاجِرِ وَ الوَفاءُ بِالعَهدِ لِلبَرِّ وَ الفاجِرِ وَ بِرُّ الوالِدَینِ بَرَّینِ کانا أو فاجِرَینِ.۳

1.. غرر الحکم:‌ ج ۳ ص ۱۳۴ ح ۴۰۵۳.

2.. بحار الأنوار: ج ۷۱ ص ۱۰۴ ح ۶۳.

3.. الکافی: ج ۲ ص ۱۶۲ ح ۱۵.


ایمان در قرآن
376

پایبندی به حفظ امانت‌های مردم است. نماز و روزه، حج و بخشش، نیایش و اشک شبانه،‌ معیار مناسبی برای شناخت مؤمنان واقعی نیست؛ بلکه مؤمن را باید با ملاک راستگویی و امانتداری شناخت. پیامبر خدا صلی الله علیه و اله می‌فرماید:

۰.لا تَنظُرُوا إلَى کَثرَةِ صَلاتِهِم وَ صَومِهِم وَ کَثرَةِ الحَجِّ وَ المَعرُوفِ وَ طَنطَنَتِهِم بِاللَّیلِ وَ لَکِنِ انظُرُوا إلَى صِدقِ الحَدِیثِ وَ أداءِ الأمانَةِ.۱

۰.به فراوانیِ نماز کسان و روزه و حج و بخشش و ناله‌های شبانه آنها نگاه نکنید؛ بلکه به راستگویی و امانتداری‌شان بنگرید.

چه بسیار افرادی که در نماز و روزه، زبانزد مردم هستند و آوازه بخشش و بذلشان در مساجد و تکایا و امور خیر، گوش فلک را آزرده است؛ ولی مردم در باره مال و آبروی خود، از آنان ایمنی ندارند. اینان گاهی نیمه شب هم برای مناجات با خدا بر می‌خیزند؛ ولی در روز با دروغ و دغل، بندگان خدا را می‌فریبند. بر اساس این حدیث، کسی که در او راستگویی و امانتداری نباشد، سایر عبادات و کارهای خوبش واقعی نیست. او تنها ظاهر را آراسته است و در باطن، نشانه‌ای از اعتقاد حقیقی به خدا و روز جزا ندارد. بنا بر این، ملاک ایمان واقعی، راستگویی و امانتداری است و ارزش واقعی انسان بر اساس این دو ملاک مشخّص می‌گردد.

امانتداری، انسان را به راستگویی می‌کشاند و خیانتکاری، سرانجامی جز دروغ ندارد. کسی که امانتدار باشد، راستگو هم خواهد بود و انسان خیانتکار، به دروغگویی وادار می‌شود. با این که میان راستگویی و امانتداری ارتباط وجود دارد، امانتداری از راستگویی بالاتر است؛ زیرا ریشه راستگویی، امانتداری است. امیر مؤمنان علیه السلام در این باره می‌فرماید:

۰.الأمانَةُ تُؤَدِّی إلَى الصِّدقِ.۲

۰.امانتداری، به صداقت [و درستی] می‌انجامد.

1.. عیون أخبار الرضا علیه السلام: ج ۱ ص ۵۶ ح ۱۹۷.

2.. غرر الحکم: ج ۲ ص ۷ ح ۱۵۸۲.

  • نام منبع :
    ایمان در قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری و سیدحسین فلاح زاده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 120665
صفحه از 436
پرینت  ارسال به