375
ایمان در قرآن

طبرسی در تفسیر مجمع البیان در این باره می‌نویسد:

۰.امانت‌ها، دو قسم‌ اند: امانت‌هاى خدا و امانت‌هاى بندگان. امانت‌هاى خدا، عبادات هستند، مثل روزه و نماز و غسل. امانت‌هاى بندگان، عبارت‌ اند از ودیعه‏ها، عاریه‏ها، اجناسى که داد و ستد می‌شوند، شهادت‌ها و اموری از این دست.۱

ایمان، انسان را به امانتداری وادار می‌کند و مؤمنان، کسانی هستند که برای هر نوع امانتی که به ایشان سپرده شود، امانتدارند و در نگهداری از آن خیانت نمی‌ورزند. این ویژگی، از صفات مهمّ اهل ایمان است که افزون بر آیه شریف، در احادیث فراوانی بر آن تأکید شده است. از نگاه احادیث، ایمان با خیانت در امانت، سازگاری ندارد و چنانچه کسی امانتدار خوبی نباشد، از اهل ایمان فاصله خواهد داشت. پیامبر خدا صلی الله علیه و اله در این خصوص می‌فرماید:

۰.لا إیمانَ لِمَن لا أمانَةَ لَهُ.۲

۰.ایمان ندارد کسی که امانتدار نیست.

اهمّیت امانتداری در اسلام، به اندازه‌ای است که از نگاه پیامبر خدا صلی الله علیه و اله، خیانتکار در امانت‌های مردم، بر آیین اسلام نخواهد بود و مورد خشم پروردگار قرار خواهد گرفت. پیامبر صلی الله علیه و اله در این باره می‌فرماید:

۰.مَن خانَ أمانَةً فِی الدُّنیا وَ لَم یَرُدَّها إلَى أهلِها ثُمَّ أدرَکَهُ المَوتُ ماتَ عَلَى غَیرِ مِلَّتِی وَ یَلقَى اللَّهَ وَ هُوَ عَلَیهِ غَضبانُ.۳

۰.کسی که در دنیا به امانتی خیانت کند و آن را به صاحبش برنگرداند و مرگش فرا رسد، بر غیر دین من مرده است و با خدا در حالی دیدار می‌کند که بر او خشمگین است.

بر اساس برخی احادیث، شناسه اهل ایمان و ملاک تشخیص مسلمان واقعی، میزان

1.. مجمع البیان: ج ۷ ص ۱۷۷.

2.. مسند ابن حنبل: ج ۳ ص ۱۳۵.

3.. کتاب من لا یحضره الفقیه: ج ۴ ص ۱۵.


ایمان در قرآن
374

نگاه‌های آلوده است. اگر این ره‌نمود قرآنی در جامعه اسلامی ملاحظه گردد و مردان و زنان به آن پایبند گردند، بسیاری از مشکلات خانوادگی و طلاق‌ها بر طرف شود.

۵. امانتداری

واژه «امانت»، مصدر برای ریشه «أمن» است و «أمن» به معنای آرامش نفس و از بین رفتن بیم و هراس است.۱ در بسیاری از موارد به چیزی که انسان آن را به کسی می‌سپارد و او را بر آن امین قرار می‌دهد، امانت گفته می‌شود،۲ از آن جهت که پس از سپردن آن چیز، از زیان دیدنِ آن، در آسایش و آرامش قرار دارد. با توجّه به این که واژه «امانت» در لغت، نقیض «خیانت» است،۳ امانتدار، کسی است که به اعتماد دیگران خیانت نورزد و در نگهداری از اموری که به او سپرده می‌شود، نهایت دقّت و تلاش را به کار گیرد.

خدای متعال در بیان ویژگی‌های مؤمن، به امانتداری اشاره نموده است و اهل ایمان را امانتدار معرّفی می‌فرماید:

(وَ الَّذینَ هُم لِأماناتِهِم وَ عَهدِهِم راعُون.۴

۰.و آنان که امانت‏هاى خود (خلقى یا خالقى) و پیمان‏هاى خود را [که خدا با آنان بسته است یا خود با خود یا خود با مردم بسته‏اند] رعایت‏ کننده ‏اند).

واژه «امانت» در این آیه با صیغه جمع آمده است و شامل انواع امانت‌ می‌شود. به طور کلّی، هر چیزی که انسان، دیگری را بر آن امین بداند و به گونه‌ای نگهداری از آن را به وی بسپارد، امانت به شمار می‌آید. بر این اساس، افزون بر مال و دارایی، اموری نظیر پُست و مقام، زن و فرزند، اسرار و آبروی مردم و هر امری که به انسان سپرده شود و او را امین بر آن بدانند، امانت خواهد بود. از این نگاه، احکام دین و تکالیف الهی نیز امانت به شمار می‌آیند و باید در پاسداری از آنها کوشید.

1.. «أصل الأمن: طمأنينة النفس و زوال الخوف، و الأمنُ و الأمَانَةُ و الأمَانُ في الأصل مصادر» (مفردات ألفاظ القرآن: ص ۲۵).

2.. «تارة اسماً لما یؤمن عليه الإنسان» (مفردات ألفاظ القرآن: ص ۲۵).

3.. «الأمانةُ و الأمَنةُ: نقيضُ الخيانة لأنّه یُؤمَنُ أَذاه» (لسان العرب: ج ۱۳ ص ۲۲).

4.. مؤمنون: آیۀ ۸.

  • نام منبع :
    ایمان در قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری و سیدحسین فلاح زاده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 120378
صفحه از 436
پرینت  ارسال به