361
ایمان در قرآن

امور مباح و نیازهای دنیوی ناگزیر است، در پرداختن به آنها، اندازه نگه می‌دارد و قصد قربت می‌کند. مؤمن،‌ بازی و سرگرمی را وسیله کسب توانایی برای پرداختن به امور اخروی قرار می‌دهد و هرگز به عنوان سرگرمی دنیایی، به آن نمی‌نگرد و به این ترتیب، از هر چه مصداق لغو و بیهودگی است، رو می‌گرداند.

در برخی احادیث، به مصداق‌های لغو، که مؤمن باید از آنها اِعراض کند، اشاره شده است. برخی از این امور، که انسان را از دستیابی به توشه آخرت باز می‌دارند، عبارت‌ اند از:

الف ـ مجالس اهل لغو: از نگاه قرآن، بندگان واقعی خداوند، وقتی از کنار امر لغو و بیهوده‏اى عبور می‌کنند، با بى‏اعتنایی به آن پشت می‌نمایند و هرگز در مجالسی که مردم به کارهای بیهوده و بی‌فایده مشغول اند، حضور نمی‌یابند.۱ مؤمن، از گفتار و کردار بیهوده مردم برحذر است و از اهل لغو دوری می‌کند تا از امور مهمّ زندگی باز نماند. کسی که از امور مهمّ زندگی باز ماند، روزگار را با سرگردانی و بی‌هدف سپری خواهد کرد. امام صادق علیه السلام می‌فرماید:

۰.لا یَغُرُّکَ النَّاسُ مِن نَفسِکَ فَإنَّ الأمرَ یَصِلُ إلَیکَ مِن دُونِهِم وَ لا تَقطَعِ النَّهارَ بِکَذا وَ کَذا فَإنَّ مَعَکَ مَن یَحفَظُ عَلَیکَ.۲

۰.مردم تو را از خودت غافل نگردانند؛ زیرا نتیجه آن به خودت می‌رسد نه به آنها، و روز خود را با چنین و چنان کردن سپری مکن؛ زیرا همراه تو کسانی هستند که آنچه را از تو سر می‌زند، ثبت می‌کنند.

ب ـ درگیری با تهمت‌ زنندگان: شایسته است مؤمن در برابر ناسزاگویی و تهمت‌هایی که دیگران در باره او مطرح می‌کنند، با بزرگواری گذر کند و زمانی که کسی، مطالب نادرستی را به او نسبت می‌دهد، کریمانه از آن بگذرد و در مقام پاسخگویی و درگیری بر نیاید؛ چرا که

1.. (وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغوِ مَرُّوا كِراماً؛ و چون از لغو عبور كنند، بزرگوارانه [و بی‌اعتنا] مى‏گذرند) (فرقان: آیۀ ۷۲).

2.. ثواب الأعمال: ص ۱۳۴.


ایمان در قرآن
360

۰.اعراض، زمانی محقّق می‌شود که چیزی، انسان را به سوی اشتغال به کاری فرا خواند؛ ولی انسان از روی بی‌اعتنایی و بها ندادن به آن کار، از آن روی‌گردان شود و به کاری دیگر بپردازد. لازمه این روی‌گردانی، آن است که شخص، خودش را از پرداختن به کارهای پست و مخالفِ با شرافت و کرامت، برتر و بالاتر بداند و به کارهای بزرگ و اهداف عالی روی آورد.۱

جایگاه و مقام مؤمن، بالاتر از آن است که نیروی خود را برای سخن و کار بیهوده صرف کند. به همین دلیل، از چنین اموری، ابراز ناخرسندی می‌کند و با بی‌توجّهی به آنها، به اموری که برای آخرت مفید هستند، مشغول می‌شود. او شأن خود را از گرفتار لغو شدن و انجام کار بیهوده بالاتر می‌داند و به اموری که با شرافت و کرامت انسانی سازگاری ندارند، بی‌توجّهی نشان می‌دهد. کوشش او بر آبادانی خانه آخرت است و تلاش می‌کند تا دل را از خواسته‌های لغو، فارغ گرداند و افکار بیهوده را از سر بیرون کند. وقتی دل از خواسته‌های لغو و بیهوده بُریده شود، اِعراض به معنای واقعی صورت می‌گیرد.

اهل ایمان، به وسیله مناجات و یاد خداوند، دل را از میل به امور بیهوده و لغو، پاک می‌کنند و از خدا می‌خواهند تا لحظات زندگی‌شان را زمینه دستیابی به پاداش آخرت قرار دهد و از امور بی‌فایده حفظ کند، چنان که ادریس علیه السلام در هنگام دعا به خداوند عرضه می‌داشت:

۰.اللَّهُمَّ سَلِّ قَلبِی عَن کُلِّ شَی‏ءٍ لا أتَزَوَّدُهُ إلَیکَ وَ لا أنتَفِعُ بِهِ یَومَ ألقاکَ مِن حَلالٍ أو حَرام.۲

۰.بار خدایا! دلم را از هر چیزی، حلال یا حرام، که از آن در راه سفر به سوی تو توشه بر نمی‌دارم و در روزی که با تو دیدار می‌کنم از آن بهره‌ای نمی‌برم، دور گردان.

هر کاری که برای آخرت و زندگی جاوید، بی‌فایده باشد، در نگاه مؤمن، پست و کم‌ارزش است و او به آن بی‌توجّه است. مؤمن برای گردآوری توشه آخرت، به امور بی‌مقدار و بی‌هدف، اهمّیت نشان نمی‌دهد و از آنها دوری می‌کند. او با وجود این که از انجام برخی

1.. المیزان: ج ۱۵ ص ۹.

2.. مصباح المتهجّد: ص ۶۰۳.

  • نام منبع :
    ایمان در قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری و سیدحسین فلاح زاده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 120712
صفحه از 436
پرینت  ارسال به