327
ایمان در قرآن

نقش ایمان در نجات‌بخشی اشاره می‌کند و اهل ایمان را همچون یونس علیه السلام، شایسته نجات و رهایی از مشکلات می‌داند. در این داستان، افزون بر بیان تأثیر ایمان در رهایی پیامبر خدا از گرفتاری، به برطرف شدن عذاب از جامعه ایمانی اشاره شده است:

(وَ ذَا النُّونِ إذ ذَهَبَ مُغاضِباً فَظَنَّ أن لَن نَقدِرَ عَلَیهِ فَنادى‏ فِی الظُّلُماتِ أن لا إلهَ إلّا أنتَ سُبحانَکَ إنِّی کُنتُ مِنَ الظَّالِمینَ * فَاستَجَبنا لَهُ وَ نَجَّیناهُ مِنَ الغَمِّ وَ کَذلِکَ نُنجِی المُؤمِنین.۱

۰.و [به یاد آور] ذا النون [صاحب نهنگ، یونس بن مَتّا] را هنگامى که خشمناک [از میان قوم خود بیرون] رفت، پس گمان کرد که ما هرگز بر او تنگ نخواهیم گرفت. پس [کارش به جایى رسید که] در میان تاریکى‏ها[ى سه‏گانه شب و قعر دریا و شکم نهنگ] ندا در داد که: [اى خدا!] جز تو معبودى نیست. تو [از هر عیب و نقصى] منزّهی. حقّا که من از ستمکاران بودم [زیرا عملى را که نتیجه‏اش کاستیِ بهره من بود، بدون توجّه به جا آوردم] * پس ما خواسته او را برآوردیم و او را از اندوه [آن گرفتارى عظیم] نجات بخشیدیم، و ما این گونه مؤمنان را نجات مى‏دهیم).

واژه «نون» در لغت، به معنای ماهی بزرگ است و مراد از آن در این آیه، نهنگ یا وال است. از آن جا که یونس علیه السلام توسّط نهنگی بلعیده شد و در کام آن فرو رفت، قرآن، او را «ذا النّون» به معنای صاحب نهنگ نامیده است.۲ یونس علیه السلام در عراق به رسالت مبعوث شد و پیامبر مردم نینوا گردید. او پس از سال‌ها تبلیغ و فرا خواندن مردم به ایمان و پیوند با آفریدگار جهان، ارشاد قوم خود را بدون ‌نتیجه یافت و از هدایتشان ناامید گشت. به همین دلیل، بر آنها خشم گرفت و از خداوند برایشان عذاب طلبید.

زمانی که نشانه‌های عذاب و خشم خداوند، پدیدار گردید، بدون کسب تکلیف از خداوند، مردم را رها کرد و از آنها دوری جُست. او که سالیان طولانی در هدایت و راه‌نمایی مردم کوشیده بود، با خود ‌پنداشت که با وجود پیدا شدن نشانه‌های عذاب، ماندن در میان

1.. انبیا: آیۀ ۸۷ و ۸۸.

2.. «النّون: الحوت العظيم، و سمّي یونس فی قوله: (وَ ذَا النُّونِ)، لأنّ النّون كان قد التقمه» (مفردات ألفاظ القرآن: ص ۵۱۰).


ایمان در قرآن
326

«ایمان» بیان نموده است.۱ از این رو، مؤمنی که از آرامش دل بی‌بهره باشد، ایمانش دچار آفت و کاستی می‌شود و دلی که خداوند، آن را با نور ایمان روشن سازد، آشفتگی و پریشانی از آن رخت می‌بندد.

۵. رهایی از ناملایمات زندگی

بر اساس احادیث، خوشی و آسایشِ دنیا، با سختی و رنج آمیخته است و انسان در طول زندگی، با مشکلات و سختی‌های گوناگون رو به رو می‌گردد. برخورداری از امکانات مناسب و رفاه فراوان نیز در پیشگیری و بر طرف ساختنِ ناملایمات، تأثیر چندانی ندارد؛ چرا که انواع مریضی‌‌، حوادث ناگوار و مشکلات روحی در کمین انسان است و آسایش او را تهدید می‌کند. در یک کلام، دستیابی به آسایش همه‌جانبه و زندگی بی‌درد سر، در این دنیا ممکن نیست، چنان که خداوند در حدیث قدسی، خطاب به داوود علیه السلام می‌فرماید:

۰.یا داووُدُ! إنِّی وَضَعتُ خَمسَةً فی خَمسَةٍ وَ النَّاسُ یَطلُبُونَها فی خَمسَةٍ غَیرِها فَلا یَجِدُونَها... وَضَعتُ الرَّاحَةَ فی الجَنَّةِ وَ هُم یَطلُبُونَها فی الدُّنیا فَلا یَجِدُونَها.۲

۰.ای داوود! من پنج چیز را در پنج چیز قرار دادم؛ امّا مردم آنها را در پنج چیز دیگر می‌جویند. از این رو، آنها را نمی‌یابند:... آسایش را در بهشت قرار دادم؛ ولی آنها آسودگی را در دنیا می‌جویند. از این رو، آن را نمی‌یابند.

بنا بر این، انسان در زندگی دنیا، در معرض رنج و اندوه است و ناگزیر با مشکلات و گرفتاری‌ها رو به رو می‌شود. خدای متعال، راه نجات و رهایی از ناملایمات زندگی را در ایمان قرار داده است. ایمان، نه تنها موجب نجات انسان از سختی‌های پس از مرگ می‌شود، بلکه در دنیا نیز رهایی از گرفتاری‌ها و ناملایمات را به دنبال دارد.

نجات و رهایی از ناملایمات زندگی، از آثار و برکات ایمان است که در چندین آیه از قرآن، به آن اشاره شده است. قرآن، در بیان ماجرای یونس علیه السلام و فرو رفتن او در کام نهنگ، عامل نجات وی از رنج و اندوه را توبه و بازگشت به سوی خدا بیان می‌کند. پس از بیان ماجرای یونس علیه السلام، به

1.. ر. ک: الکافی: ج ۲ ص ۱۵‌ ح ۴.

2.. عدّة الداعی: ص ۱۶۶.

  • نام منبع :
    ایمان در قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری و سیدحسین فلاح زاده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 120213
صفحه از 436
پرینت  ارسال به