325
ایمان در قرآن

بیشتر به مادّیات دست یابد، خواهان مرتبه بالاتر می‌شود و دلش آرام نمی‌گیرد. چه بسا کسانی که با وجود دستیابی به امکانات گوناگون و سلامت جسم، از جهات دیگر در تشویش به سر برند و دلی شوریده و پریشان دارند. آرامش واقعی دل، در صورت پیوند با کمال مطلق، یعنی خداوند، حاصل می‌شود. وقتی دل به خدا رسید و با او پیوند یافت، آرام می‌گیرد. امام زین العابدین علیه السلام در مناجات با خدا می‌گوید:

۰.فَلا تَطمَئِنُّ القُلُوبُ إلَّا بِذِکراکَ وَ لا تَسکُنُ النُّفُوسُ إلَّا عِندَ رُؤیاک.۱

۰.دل‌ها جز با یاد تو آرام نمی‌گیرند و جان‌ها جز با دیدن تو آرامش نمی‌یابند.

مراد از دیدن خداوند، دستیابی به کمال مطلق است. تا انسان به کمال مطلق نرسد و با خدا پیوند کامل نداشته باشد، اضطراب از جانش رخت بر نمی‌بندد. ایمان حقیقی، انسان را دائماً به یاد خدا وا می‌دارد. هر چه انسان ایمانش کامل‌تر شود، توجّه او به خدا بیشتر می‌شود. در این صورت، همواره خود را در محضر خداوند، احساس می‌کند و یاد او را همواره در دل، زنده نگه می‌دارد. قرآن کریم، در توصیف خردورزان می‌فرماید:

(الَّذینَ یَذکُرُونَ اللهَ قِیاماً وَ قُعُوداً وَ عَلى‏ جُنُوبِهِم.۲

۰.آنان که خدا را ایستاده و نشسته و [خفته] بر پهلوهاى خود، یاد مى‏کنند).

کسانی که در هر حال و در هر زمان به یاد خداوند باشند، خود را در دایره قضا و قدر الهی قرار می‌دهند و سررشته امور را در دست خدا می‌دانند. به همین دلیل، هیچ حادثه و پیشامدی، آرامش دل و قوّت قلبشان را بر هم نمی‌زند.

بر این اساس، عامل آرامش دل، ایمان است و ایمان، با آرامش، قرین است، چنان که امام باقر علیه السلام می‌فرماید:

۰.السَّکِینَةُ الإیمانُ.۳

امام صادق علیه السلام نیز در حدیثی، مراد از واژه «سکینه» در آیه چهارم از سوره فتح را

1.. بحار الأنوار: ج ۹۱ ص ۱۵۱ ح ۲۱.

2.. آل عمران: آیۀ ۱۹۱.

3.. الکافی: ج ۲‌ ص ۱۵ ح ۳.


ایمان در قرآن
324

افزایش اضطراب و آشفتگی می‌گردند. به بیان دیگر، اگر پیشرفت دانش بشری در سایه نور ایمان و آموزه‌های مکتب وحی نباشد، با گرایش اخلاق به پستی و گسترش مفاسد ویرانگر، دانش بشری به ابزار تجاوز و ستم تبدیل می‌گردد.

۴. آرامش دل

هر گاه ایمان، از ناخالصی و آمیزه شرک‌آلود پاک گردد، قرار دل و آرامش درونی به مؤمن هدیه می‌شود. از این رو، در شرایطی که دل‌ها‌ بی‌تاب و بی‌قرار می‌گردند، ‌دل مؤمن به برکت نور ایمان آرام می‌یابد. خداوند در حوادث سخت و شرایط آشفته، ‌به دل مؤمن آرامش می‌فرستد تا از شوریده‌حالی رها گردد:

(هُوَ الَّذی أنزَلَ السَّکینَةَ فی‏ قُلُوبِ المُؤمِنینَ لِیَزدادُوا إیماناً مَعَ إیمانِهِم.۱

۰.اوست که آرامش را در دل‏هاى مؤمنان فرو فرستاد تا ایمانى بر ایمانشان بیفزایند).

بنا بر این، یکی از آثار مهمّ پیوند با خدا، آرامش دل و اطمینان قلب است. عامل آرامش دل، یاد خداوند است و دل با یاد او، آرام می‌یابد:

(الَّذینَ آمَنُوا وَ تَطمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِکرِ اللهِ ألا بِذِکرِ اللهِ تَطمَئِنُّ القُلُوب.۲

۰.همان کسانى که ایمان آورده‏اند و دل‏هایشان به یاد خدا آرام مى‏یابد. آگاه باشید که دل‏ها، تنها به یاد خدا آرام مى‏یابد).

واژه «ألا»، از ادات تنبیه و برای هشدار است. قرآن در این آیه، مخاطبان خود را از عامل آرامش دل، آگاه می‌سازد و خبر می‌دهد که جز یاد خدا و پیوند با او، چیزی انسان را به آرامش نمی‌رساند. از نگاه برخی مردم، ثروت و مقام، امکانات رفاهی، سلامت جسم، فرزند و اموری از این دست، عوامل رسیدن به آرامش هستند؛ ولی حقیقت، آن است که وقتی انسان به این امور دست می‌یابد، اضطراب درون و ناآرامی، به کلّی از وجودش بار نمی‌بندند. علّت، آن است که آرامش ناشی از این امور، آرامش مطلق نیست. هر چه انسان

1.. فتح: آیۀ ۴.

2.. رعد: آیۀ ۲۸.

  • نام منبع :
    ایمان در قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری و سیدحسین فلاح زاده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 120430
صفحه از 436
پرینت  ارسال به