323
ایمان در قرآن

دستیابی است. حکمت بعثت پیامبران، آشنایی بشر با برنامه‌ای است که خوشی ابدی و رفاه همیشگی او را در پی دارد و چنانچه بشر، زندگی خویش در دنیا را بر اساس این برنامه پیش برد، به سعادت ابدی دست می‌یابد.

آموزه‌های الهی پیامبر، بشر را به کمال انسانیت می‌رساند و او را با حقایقی آشنا می‌سازد که هرگز با اندیشه خود، قادر به تحصیل آنها نخواهد بود. بر اساس برخی از آیات قرآن، بشر هرگز قادر نیست با تکیه بر استعداد و توان خود، به چنین دانشی دست یابد:

(کَما أرسَلنا فیکُم رَسُولاً مِنکُم یَتلُوا عَلَیکُم آیاتِنا وَ یُزَکِّیکُم وَ یُعَلِّمُکُمُ الکِتابَ وَ الحِکمَةَ وَ یُعَلِّمُکُم ما لَم تَکُونُوا تَعلَمُونَ.۱

۰.همان گونه که در میان شما فرستاده‌ای از خودتان [انسانى همنوع و هم‏زبانتان، نه از فرشتگان و نه از پریان] فرستادیم که همواره آیات [و نشانه‏هاى توحید] ما را برای شما مى‏خواند و [روح] شما را پاکیزه مى‏کند و کتاب [آسمانى و احکام شرع] و حکمت (معارف عقلى) به شما مى‏آموزد و آنچه را نمى‏دانستید، به شما یاد مى‏دهد).

معارف الهی که از طریق مکتب وحی در اختیار انسان قرار می‌گیرند، با دانش بشری به دست نمی‌آیند و انسان هرگز با اندیشه خود به آنها راه نمی‌برد. چنانچه انسان با یاری اندیشه و عقل، قادر به تدوین برنامه زندگی سعادتمندانه بود، نیازی به آموزه‌های پیامبران احساس نمی‌شد. پیامبر، برای تکامل انسان، آموزه‌هایی را به بشر تعلیم می‌دهد که جز از طریق وحی، به دست نمی‌آیند.

انسان در پرتو تعالیم پیامبران، به انسانیت و روش زندگی سعادتمندانه دست می‌یابد. چنانچه در جامعه بشری، آموزه‌های کتاب آسمانی گسترش یابند و انسانیت در میان بشر به کمال رسد، افزون بر سعادت اخروی، خوش‌بختی دنیوی برای بشر به ارمغان می‌آید. در حقیقت، دانش بشری و رسیدن به اختراعات و ابزار رفاهی نو، در صورتی که با انسانیت همراه باشد، به خدمت انسان می‌آید. چنانچه نور انسانیت و معارف الهی، در دل بشر کم‌سو شود، امکانات و ابزار رفاهی نو، آسایش و آرامش بشر را به خطر می‌اندازند و موجب

1.. بقره: آیۀ ۱۵۱.


ایمان در قرآن
322

انسان را به سعادت و خوش‌بختی دائمی منتهی ‌کند.

سعادت و خوش‌بختی، گم‌شده انسان است و تمام تلاش او در دنیا، در راستای رسیدن به این هدف صورت می‌گیرد. خدای متعال به واسطه نیروی عقل و اندیشه، بشر را بر رسیدن به راه‌های سعادت دنیوی، توانا ساخته است. انسان می‌تواند با یاری عقل و اندیشه خود، دانش‌های بشری را به کمال رسانده، به حیات مادّی در بالاترین سطح دست یابد. هر چند رسیدن به سعادت دنیوی، با آزمون و خطا و گذر زمان همراه است، ولی بشر بر تحصیل آن تواناست.

با این که بشر با یاری نیروی اندیشه، بر فراگیری دانش‌های گوناگون توانمند است، دستیابی به یک دانش و معرفت، از حوزه توان او بیرون است. او هرگز با قدرت عقل و اندیشه و نیز با بهره‌گیری از تجربه، به راه‌های هدایت و سعادت واقعی دست نمی‌یابد. چنانچه مجموع انسان‌ها، از آغاز تا فرجام آفرینش دنیا، به یاری هم بشتابند و با همفکری، به نگارش برنامه واقعی تکامل انسان مشغول شوند، راه به جایی نخواهند برد و عاجز می‌مانند؛ چرا که انسان، موجودی ابدی و جاودانه است که سعادت و رستگاری حقیقی او، به دنیا محدود نمی‌شود. برای دستیابی به راه‌های سعادت حقیقی انسان، باید به حیات پس از مرگ نیز توجّه داشت. حصار دنیا و بی‌خبری از عالم پس از مرگ، موجب می‌شود تا اندیشه بشری، قادر به گردآوری چنین برنامه‌ای نباشد.

تکامل انسان در گرو آشنایی با دانش و معرفتی است که راه‌ رسیدن به سعادت ابدی را آموزش می‌دهد. او باید چگونه زیستن در حیات محدود دنیا را بیاموزد تا بتواند در پرتو آن، حیات جاودانه اخروی همراه با سعادت و آرامش ابدی را برای خود رقم بزند. برای این منظور، خدای متعال، انسان را با مکتب وحی مرتبط ساخته است. اساس آموزه‌های مکتب وحی، آموزش علوم و معارفی است که اندیشه بشری، قادر به تحصیل آنها نیست.

دانش‌هایی چون ریاضیّات و تجربیّات، کیهان‌شناسی و اخترشناسی، و نیز دانش‌هایی که در باره تأثیرات شیمیایی و خواصّ اجسام بحث می‌کنند، با اندیشه بشری قابل تحصیل هستند و حکمت بعثت پیامبران، ترویج چنین دانش‌هایی نیست. پیامبران با هدف بالا بردن دانش اختراعات و رفاه مادّی بشر فرستاده نشده‌اند؛ چرا که این مطلب، با اندیشه بشری قابل

  • نام منبع :
    ایمان در قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری و سیدحسین فلاح زاده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 120599
صفحه از 436
پرینت  ارسال به