289
ایمان در قرآن

فزونی می‌یابد و به بالاترین درجات ایمان می‌رسد.

خدای متعال در باره وارثان قرآن که پس از پیامبر صلی الله علیه و اله وظیفه پاسداری از این هدیه آسمانی را بر عهده دارند، می‌فرماید:

(ثُمَّ أورَثنَا الکِتابَ الَّذینَ اصطَفَینا مِن عِبادِنا فَمِنهُم ظالِمٌ لِنَفسِهِ وَ مِنهُم مُقتَصِدٌ وَ مِنهُم سابِقٌ بِالخَیراتِ بِإِذنِ اللّٰهِ ذلِکَ هُوَ الفَضلُ الکَبیرُ.۱

۰.سپس این کتاب را به کسانى از بندگانمان که آنها را [به عنوان امّت خاتم و اهل اسلام] برگزیدیم، به میراث دادیم. پس برخى از آنها ستمکار به خویش اند [مانند گنهکاران امّت]، و برخى از آنها میانه‏رو هستند [مانند عادلان و صالحان آنها] و برخى از آنان به اذن [تکوینى] خدا، سبقت ‏گیرنده به همه خیرات‏ اند [مانند معصومان امّت که وارث کتاب اند. آرى] این [کتاب و وجود معصومان و صالحان براى امّت]، همان فضل بزرگ است).

در این آیه، قرآن، میراث الهی برای امّت اسلامی خوانده شده است. ارث و میراث در جایی به کار می‌رود که انسان بدون تلاش و زحمت به مال برسد. مال ارثی، بدون معامله و داد و ستد به ورثه می‌رسد و به ملکیت آنها در می‌آید. خداوند متعال هم قرآن را به امّت اسلامی هدیه کرده است و مسلمانان، بدون داد و ستد و زحمت، به منبع نور و هدایت و کتاب زندگی دست یافته‌اند. به همین جهت در این آیه، از دادن قرآن به مسلمانان، با واژه «میراث» یاد شده است. قرآن، هدیه گران‌بهای الهی است که افراد جامعه اسلامی، بدون هر گونه زحمتی، به آن دست یافته‌اند.

وارثان این هدیه الهی، بندگان برگزیده خداوند هستند و این کتاب آسمانی، نشانه برگزیدگی آنهاست. خداوند در میان تمام امّت‌ها، پیروان پیامبر خاتم صلی الله علیه و اله را شایسته پاسداری از این تحفه بی‌بدیل گردانیده است. در عین حال، برگزیدگان خدا به سه دسته تقسیم شده‌اند:

۱. جاماندگان

گروهی از پیروان پیامبر اسلام صلی الله علیه و اله، در پاسداری از میراث گران‌بهای خداوند، کوتاهی

1.. فاطر: آیۀ ۳۲.


ایمان در قرآن
288

می‌یابد. در حقیقت، انسان صالح، با پشت سر گذاشتن مراحل بندگی و دستیابی به یقین کامل، به جایگاهی می‌رسد که پیوسته به تقدیر الهی خرسند است. به همین دلیل، در زندگی از هیچ حادثه تلخ و دردناکی، اندوهگین نمی‌گردد. امام زین العابدین علیه السلام می‌فرماید:

۰.أعلَى دَرَجاتِ الیَقِینِ أدنَى دَرَجاتِ الرِّضا.۱

۰.عالی‌ترین درجه یقین، فروترین درجه رضاست.

کسی که به مقام رضا دست یابد، ترس و اندوه در زندگی او از بین می‌رود. البتّه مقام رضا درجاتی دارد که در مراتب عالی آن، هر گونه بیم و اندوه از انسان بر طرف می‌گردد. این گونه است که خوشی و آسایش حقیقی، در رضا و یقین قرار داده شده و انسانی که به مرتبه رضا و یقین برسد، به خوشی و آسایش کامل رسیده است. امام صادق علیه السلام می‌فرماید:

۰.الرُّوحُ وَ الرَّاحَةُ فِی الرِّضا وَ الیَقِینِ وَ الهَمُّ وَ الحَزَنُ فِی الشَّکِّ وَ السَّخَطِ.۲

۰.خوشی و آسایش، در خشنودی و یقین است و غم و اندوه، در شک و ناخشنودی.

مراتب اهل ایمان

خداوند از میان بندگان خود، امّت اسلام را برگزیده و قرآن را به آنها هدیه داده است. او از برگزیدگان خود خواسته است تا پاسدارانِ این میراث گران‌بها باشند و در عمل به دستورهای آن کوتاهی نورزند؛ ولی پیروان آیین اسلام در پاسداری از قرآن و عمل به دستورهای آن، در یک رتبه قرار ندارند و از نظر میزان پایبندی به احکام آن، در سه رتبه مختلف قرار می‌گیرند: جاماندگان، میانه‌روان، پیشتازان.

از میان این سه گروه، کسانی که در عمل به کارهای نیک، از دیگران پیشتاز باشند، به بالاترین درجات ایمان دست می‌یابند و در پیشگاه خداوند از جایگاه برتری نسبت به دیگران برخوردارند. بر این اساس، راه دستیابی به قلّه ایمان- که فضیلتی بزرگ است - پیشتازی در عمل به نیکی‌هاست و کسی که در کارهای نیک از دیگران پیشی بگیرد، ایمانش

1.. الخصال: ص ۴۳۷ ح ۲۶.

2.. مشكاة الأنوار: ص ۷۴.

  • نام منبع :
    ایمان در قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری و سیدحسین فلاح زاده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 120274
صفحه از 436
پرینت  ارسال به