251
ایمان در قرآن

۰.أنّها تنطبق على روح الإيمان المذكور في قوله تعالى: (وَ أيَّدَهُم بِرُوحٍ مِنهُ)۱.۲

۰.این آرامش با روح ایمانى که در آیه (وَ أيَّدَهُم بِرُوحٍ مِنهُ) آمده، منطبق است.

به این مطلب، در احادیث گوناگون نیز اشاره شده است، از جمله امام باقر علیه السلام می‌فرماید:

۰.السَّکِینَةُ الإیمانُ.۳

۰.سکینه، ایمان است.

و امام صادق علیه السلام در باره این آیه می‌فرماید:

۰.هُوَ الإیمانُ.۴

۰.آن، ایمان است.

از این رو، سکینه‌ای که خداوند بر دل مؤمنان نازل می‌کند، از جنس ایمان و خود ایمان است.

با توجّه به آنچه گذشت، یکی از راه‌های افزایش ایمان، فرستادن آرامش از سوی خداوند به دل‌های اهل ایمان است. این آرامش ـ که موهبت الهی و از جنس ایمان است  ، موجب استحکام ایمان می‌گردد. قرآن از این آرامش ـ که موجب افزایش ایمان می‌گردد  ، به نزول سکینه بر دل مؤمنان یاد می‌کند. در حقیقت، این آرامش با افزایش ایمان، رابطه دو سویه دارد. وقتی ایمان دو چندان شود، دل در باره باورهای خود محکم‌تر می‌شود و در نتیجه به آرامش می‌رسد.

فزونی ایمان و ایجاد آرامش در دل‌های مؤمنان، موهبت الهی است و از جانب او به کسانی هدیه می‌شود که از پیش، زمینه دریافت آن را در جان خود فراهم آورده باشند. در حقیقت، کسانی از این هدیه الهی بهره‌مند می‌گردند که در حوادث زندگی، به وظایف ایمانی خود به خوبی عمل کنند و از عهده آزمون‌های الهی، سربلند بیرون آیند.

امتحان الهی برای همگان است و کسی که بپندارد با اظهار ایمان، از آزمون الهی معاف

1.. مجادله: آیۀ ۲۲.

2.. المیزان: ج ۱۸ ص ۲۵۸.

3.. الکافی: ج ۲ ص ۱۵ ح ۳.

4.. الکافی: ج ۲ ص ۱۵ ح ۴.


ایمان در قرآن
250

ایمانش افزایش می‌یابد. شنیدن یا خواندنِ با تدبّر قرآن، سبب نورانیت دل و قوّت ایمان می‌شود و از این جهت، تفاوتی میان شنیدن و خواندن قرآن وجود ندارد و هر دو، سبب افزون شدن کیفیت ایمان و قوی‌تر شدن آن می‌گردند.

۲. آرامش دل‌ها در صلح حدیبیه

یکی دیگر از آیاتی که به عامل افزون شدنِ ایمان و‌ صعود به مراتب عالی بندگی اشاره دارند، آیه سوره فتح است. بر اساس این آیه، خداوند متعال با دادن آرامش به دل‌های مؤمنان، ایمانشان را تقویت می‌کند. خدای متعال از این آرامش، با تعبیر «سکینه» یاد می‌کند و می‌فرماید:

(هُوَ الَّذی أنزَلَ السَّکینَةَ فی‏ قُلُوبِ المُؤمِنینَ لِیَزدادُوا إیماناً مَعَ إیمانِهِم.۱

۰.اوست که آرامش را در دل‏هاى مؤمنان فرو فرستاد تا ایمانى بر ایمانشان بیفزایند).

واژه سکینه، از مادّه «سکون» است که از نگاه لغت، خلاف حرکت است.۲ به باور علّامه طباطبایی، این واژه، در آرامش دل به کار می‌رود و معنای آن، قرار یافتن دل و نداشتن اضطراب باطنى در تصمیم و اراده است.۳ مراد از فرستادن «سکینه» به دل‌های مؤمنان، آرامش دل و اطمینان به باورهایی است که به آنها ایمان آورده‌اند.

گاهی انسان در باره باورهای خود، آرام و قرار ندارد و همواره دچار شک و تردید است. در صورتی که عقاید و باورها به عمق جان راه یافته و تقویت گردند، دل به آرامش و اطمینان می‌رسد و از تزلزل و اضطراب رها می‌گردد. به بیان دیگر، انسان، زمانی در باره اعتقادات خود، آرامش پیدا می‌کند که ایمانش به آنها قوی و محکم باشد. خدای متعال با افزودن بر ایمان مؤمنان و تقویت باورهای ایشان، آنان را به آرامش می‌رساند. از این‌ رو، آرامش و سکینه‌ای که بر دل اهل ایمان نازل می‌شود، از جنس ایمان است.

علّامه طباطبایی رحمه الله در تفسیر این آیه می‌فرماید:

1.. فتح: آیۀ ۴.

2.. «السُّكُونُ: ضدّ الحركة» (لسان العرب: ج ۱۳ ص ۲۱۱).

3.. «تستعمل في سكون القلب و هو استقرار الإنسان و عدم اضطراب باطنه في تصميم إرادته» (المیزان: ج ۲ص ۲۸۹).

  • نام منبع :
    ایمان در قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری و سیدحسین فلاح زاده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 120505
صفحه از 436
پرینت  ارسال به