235
ایمان در قرآن

۰.اقرار و شناخت، چیزی است که خداوند عزّ و جل بر دل واجب ساخته و این، عمل دل است و در رأس ایمان قرار دارد.

۲. وظیفه زبان

زبان، نخستین اندامی است که امام صادق علیه السلام پس از بیان وظایف دل، به وظیفه آن می‌پردازد. پرداختن به وظیفه ایمانیِ زبان پس از بیان وظیفه دل، نشان می‌دهد که در میان اندام‌های بدن، سنگین‌ترین وظیفه بر عهده زبان است و نقش زبان در تحقّق ایمان، بسیار مهم و حسّاس است. اهمّیت زبان به اندازه‌ای است که گاهی با یک سخن، خونی به ناحق ریخته می‌شود و یا مالی به غارت می‌رود و یا ناموسی هتک می‌گردد. از این رو بر اساس برخی از احادیث، خداوند، زبانِ آلوده به گناه را به گونه‌ای عذاب می‌کند که سایر اعضای بدن چنان عذابی ندارند. پیامبر خدا صلی الله علیه و اله می‌فرماید:

۰.یُعَذِّبُ اللَّهُ اللِّسانَ بِعَذابٍ لا یُعَذِّبُ بِهِ شَیئاً مِنَ الجَوارِحِ.۱

۰.خداوند، زبان را عذابی می‌دهد که هیچ یک از اعضای دیگر را چنان عذابی نمی‌دهد.

نخستین وظیفه واجبِ زبان، گواهی دادن به توحید و نبوّت است که پیش از این، به عنوان باور حق و درست، به دل راه یافته و آن را پذیرفته است. به بیان دیگر، گفتن جملات «أشهد أن لا إله إلّا اللّٰه» و «أشهد أنّ محمّداً رسول اللّٰه»، نخستین وظیفه واجب زبان است. امام صادق علیه السلام در این باره می‌فرماید:

۰.وَ فَرَضَ اللَّهُ عَلَى اللِّسانِ القَولَ وَ التَّعبِیرَ عَنِ القَلبِ بِما عَقَدَ عَلَیهِ وَ أقَرَّ بِهِ.

۰.وظیفه‌ای که خداوند بر زبان واجب ساخته، گفتار است و اظهار آنچه در دل به آن باور دارد و بِدان اقرار کرده است.

پس از جاری ساختن عقیده قلبی بر زبان، خوش‌زبانی و گفتار نیکو با مردم، موجب کمال ایمان می‌گردد. در حقیقت، گفتار نیک، نشانه ایمان زبان است و هر کس گفتار

1.. الکافی: ج ۲ ص ۱۱۵ ح ۱۶.


ایمان در قرآن
234

۱. وظیفه دل

دلِ انسان، مرکز فرماندهی بدن است که با آن، تعقّل، درک و فهم صورت می‌گیرد. هیچ اندامی، جز با رأی و فرمان دل کاری نمی‌کند و همه از آن دستور می‌گیرند. به همین دلیل، مهم‌ترین نقطه ایمان، در درون و دلِ انسان است و اهمّیت ایمانِ دل، بیش از ایمان سایر اعضای بدن است. با توجّه به این که کار دل، تصدیق و شناخت است، کار آن را عمل جوانحی یا درونی می‌نامند.

پس از شناخت توحید و نبوّت، پذیرفتن یگانگی خداوند و حقّانیت نبوّت، بر دل واجب است و دل مؤمن باید به این امور باور پیدا کند. همچنین در برابر فرمان خداوند گردن فرود آورد و به سرنوشتی که برای او رقم زده است، راضی و خشنود باشد. دلی که به حقایق الهی شناخت پیدا کند و در پذیرش آنها سستی نورزد، به وظیفه ایمانی خود عمل کرده است. آنچه دل را در انجام وظیفه ایمانی‌‌اش سست می‌کند، شک و تردید است.

امام صادق علیه السلام در باره وظیفه دل می‌فرماید:

۰.فَأمَّا ما فَرَضَ عَلَى القَلبِ مِنَ الإیمانِ فَالإقرارُ وَ المَعرِفَةُ وَ العَقدُ وَ الرِّضا وَ التَّسلِیمُ بِأن لا إلَهَ إلَّا اللَّهُ وَحدَهُ لا شَرِیکَ لَهُ إلَهاً واحِداً لَم یَتَّخِذ صاحِبَةً وَ لا وَلَداً وَ أنَّ مُحَمَّداً عبد‌هُ وَ رَسُولُهُ صلی الله علیه و اله وَ الإقرارُ بِما جاءَ مِن عِندِ اللَّهِ مِن نَبِیٍّ أو کِتابٍ.

۰.آنچه از ایمان بر دل واجب ساخته، اقرار است و شناخت و اعتقاد و خشنودی و گردن نهادن به این که معبودی جز خدای یگانه بی‌انباز نیست و معبودی یکتاست و همسر و فرزند نگرفته است، و پذیرفتنِ این که محمّد ـ که درودهای خدا بر او و خاندانش باد ـ بنده او و فرستاده اوست، و اقرار کردن به هر پیامبر و کتابی که از جانب خدا آمده است.

با انجام وظیفه ایمانی دل، مهم‌ترین گام در جهت کمال ایمان، برداشته می‌شود. به همین دلیل، امام صادق علیه السلام وظیفه ایمانی دل را «رأس ایمان» دانسته، می‌فرماید:

۰.فَذَلِکَ ما فَرَضَ اللَّهُ عزّ و جل عَلَى القَلبِ مِنَ الإقرارِ وَ المَعرِفَةِ وَ هُوَ عَمَلُهُ وَ هُوَ رَأسُ الإیمان.

  • نام منبع :
    ایمان در قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری و سیدحسین فلاح زاده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 120306
صفحه از 436
پرینت  ارسال به