منافاتی ندارد و احادیث هر دو گروه، به یک حقیقت از ایمان اشاره دارند. این احادیث، با فرض وجود باور قلبی به حقّانیت دین، بر عمل کردن بر اساس آن باور، تأکید دارند؛ زیرا لازمه عمل کردن به وسیله اعضا و جوارح، داشتن باور قلبی است و تا انسان به چیزی باور قلبی نداشته باشد، نمی‌تواند بر اساس آن عمل کند. در حقیقت، اعمال انسان‌ها از باورهای ایشان بر می‌خیزد و نشانگر اندیشه‌هایی است که در جان و قلب آنها جای گرفته است. انسان زمانی زندگی خود را بر اساس دستورهای دینی سامان میبخشد که باورهای دینی به قلب او راه یافته باشند. پس، از آن جا که این احادیث با فرض وجود باور قلبی، بر اقرار و عمل به دین تأکید دارند، منافاتی با احادیث پیشین ندارند.
۴. عملِ برخاسته از باور قلبی
بر اساس برخی از احادیث، حقیقت ایمان، تنها بر عملی استوار است که از باور قلبی به حقایق الهی برخاسته باشد. در این احادیث به نقش باورِ قلبی و اقرار زبانی در شکل‌گیری ایمان اشاره نشده است و یگانه عاملِ مؤثّر در ایمان، اقدام عملی دانسته شده است. امام صادق علیه السلام می‌فرماید:
۰.الإیمانُ عَمَلٌ کُلُّهُ وَ القَولُ بَعضُ ذَلِکَ العَمَلِ.۱
۰.ایمان، همه‌اش کردار است و گفتار هم برخی از آن کردار است.
مراد از گفتار، اظهار شهادتین به وسیله زبان است.۲ همان طور که انجام عبادات و ترک محرّمات به حرکت اعضا و اندام‌های انسان وابسته است، جاری کردن شهادتین هم به حرکت زبان وابسته است که از اعضای انسان به شمار می‌آید. بنا بر این، زمانی که انسان به یگانگی خداوند و نبوّت خاتم انبیا شهادت می‌دهد، عملی از او صادر می‌شود که در کنار نماز و روزه و سایر اعمال، ایمان انسان را تحقّق میبخشد. پس ایمان در اقدام‌های عملی خلاصه می‌شود و تنها عامل سازنده ایمان، عمل انسان است. گفتن شهادتین هم کار زبان
