221
ایمان در قرآن

موجب سلب ایمان نمی‌گردد؛ بلکه پافشاری و مداومت بر آنها، موجب ویرانی پایه‌های ایمان می‌شود. در عین حال، باید توجّه داشت که خطر برخی از گناهان برای ‌ایمان بیش از سایر گناهان است و انجام دادن آنها، آثار نامطلوبی بر ایمان می‌گذارد و پایداری بر ایمان را با مشکل جدّی رو به رو می‌سازد.۱ از این رو، مؤمن باید رفتارهای خود را به گونه‌ای سامان دهد که زمینه ارتکاب چنین گناهانی برای او فراهم نگردد و همواره خود را از افتادن در ورطه این گناهان نگه دارد.

یکی از گناهان بزرگ، که تأثیر زیادی در سلب ایمان دارد، آزردن دیگران است. هر چه دیگران از رفتار انسان، بیشتر آزرده گردند، زیان بیشتری به ایمان او می‌رسد. دین اسلام، آزار به موجودات زنده را ناپسند می‌داند و مسلمانان را از آسیب زدن به یکدیگر باز می‌دارد. از نظر اسلام، کسی که انسان‌ها از گزند او در امان باشند و آزار او به حیوانات و درختان و موجودات زنده نرسد، از ابرار و نیکوکاران است. امام صادق علیه السلام می‌فرماید:

۰.فازَ وَ اللَّهِ الأبرارُ، أ تَدری مَن هُم؟ هُمُ الَّذِینَ لا یُؤذُونَ الذَّرَّ.۲

۰.به خدا سوگند که نیکان رستگارند. آیا می‌دانید آنها چه کسانی هستند؟ کسانی که آزارشان به مورچه‌ای نمی‌رسد.

سرانجام نیکانی که حریم آسایش و راحتی دیگران را نگه دارند و حتّی مورچه‌ای از آسیب و گزندشان در ‌هراس نباشد، رستگاری و نیک‌فرجامی است. آنان از نعمت‌ها و پاداش‌های بزرگ الهی برخوردارند و از چشمه‌های بهشتی می‌نوشند.۳

همان طور که دوری از آزار دیگران، مایه نیک‌فرجامی است، آزردن و سلب آسایش از

1.. البتّه پر خطر بودنِ برخی از گناهان و کارهای ناشایست، به این معنا نیست که با انجام چنین اعمالی، راه توبه بسته می‌شود؛ بلکه به این معناست که اگر کسی به این اعمال ناپسند مبتلا شد، باید به سرعت توبه کند. چنانچه از توبه خودداری کند و بر گناه خود اصرار ورزد، سرانجام او به بی‌ایمانی منتهی می‌شود.

2.. تفسیر القمّی: ج ۲ ص ۱۴۶.

3.. قرآن کریم در توصیف ابرار می‌فرماید: (إنَّ الأبرارَ یَشرَبُونَ مِن كَأسٍ كانَ مِزاجُها كافُوراً * عَيناً یَشرَبُ بِها عِبادُ اللَّهِ یُفَجِّرُونَها تَفجيرا؛ بی ‌تردید، نیکان [در آن جهان] از جامی می‌نوشند که آمیزۀ آن، کافور است * چشمه‌ای که بندگان خدا از آن می‌نوشند و آن را به هر گونه بخواهند، جاری می‌سازند) (انسان: آیۀ ۵ و ۶).


ایمان در قرآن
220

۰.إیَّاکُم وَ الحَسَدَ فَإنَّ الحَسَدَ یَأکُلُ الحَسَناتِ کَما تَأکُلُ النَّارُ الحَطَبَ.۱

۰.از حسادت بپرهیزید؛ زیرا حسد، نیکی‌ها را فرو می‌خورد، همچنان که آتش، هیزم را.

پیش از این، در تعریف ایمان بیان شد که مفهوم ایمان بر سه رکن استوار است: باور قلبی، اقرار زبانی و عمل با اعضا و جوارح. مؤمن از یک سو به حقّانیت آیین اسلام باور قلبی دارد و از دیگر سو، باور او با اعتراف زبانی و التزام عملی همراه است. چنانچه ایمان به قلب انسان وارد شود و انسان حقایق الهی را از عمق جان بپذیرد، ایمان، در قالب کردار و رفتار نیکوی او ظاهر می‌گردد؛ امّا در اثر حسادت، نشانِ ایمان ـ که همان کارهای نیک انسان است ـ از بین می‌رود. چه بسا مؤمن، کارهای نیک و عبادات فراوانی چون نماز، روزه، حج و سایر عبادات انجام دهد؛ ولی در اثر رشک‌ورزی و آرزوی زوال نعمت دیگران، آثار اعمال نیکش تباه گردد. با مداومت بر حسادت، اصل ایمان زیان می‌بیند و رفته رفته، دین و ایمان از بین می‌رود. پیامبر خدا صلی الله علیه و اله روزی به اصحاب خود فرمود:

۰.ألا إنَّهُ قَد دَبَّ إلَیکُم داءُ الأُمَمِ مِن قَبلِکُم وَ هُوَ الحَسَدُ لَیسَ بِحالِقِ الشَّعرِ لَکِنَّهُ حالِقُ الدِّینِ.۲

۰.هان! بیماری امّت‌های پیشین به شما سرایت کرده و آن، حسادت است. این بیماری نه موی سر را، که دین را می‌تراشد و از بین می‌برد.

بنا بر این، چنانچه این بیماری اخلاقی درمان نگردد و حسادت در وجود انسان ثابت بماند، نه تنها رفتارهای نیک انسان را تباه می‌کند، بلکه باور قلبی و اقرار زبانی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد و از ایمان چیزی نمی‌گذارد.

۱۲. مردم‌‌آزاری

چنان که در بیان نخستین آفت ایمان۳ گذشت، یک یا دو بار انجام دادن بسیاری از گناهان،

1.. بحار الأنوار: ج ۷۰ ص ۲۵۵ ح ۲۶

2.. الأمالی، مفید: ص ۳۴۴ ح ۸.

3.. نخستین آفت از آفت‌های ایمان، تراکم کارهای ناشایست و پافشاری بر گناهان است که عاقبت آن، تکذیب آیات الهی است. روح انسان در اثر گناهان پی در پی، کدر می‌شود و زنگار گناه بر آینۀ دل نقش می‌بندد و مانع از انعکاس نور ایمان می‌گردد. از این رو، سرانجام انسان به تکذیب آیه‌های الهی و از دست دادن گوهر ایمان منتهی می‌گردد.

  • نام منبع :
    ایمان در قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری و سیدحسین فلاح زاده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 120536
صفحه از 436
پرینت  ارسال به