217
ایمان در قرآن

انسان برای فرمانبری از دستورهای خداوند و ترک نافرمانی او، باید در برابر سختی عبادت و ترک لذّت گناه، مقاومت و ایستادگی ورزد. انسان ناشکیب، تاب ایستادگی در برابر وسوسه شیطان و خواهش دل را ندارد و در رنج و زحمت پاسداری از گوهر ایمان، ناتوان و درمانده می‌گردد. از این رو، صبر و شکیبایی، لازمه ایمان است و مؤمن باید صبور و شکیبا باشد. شکیبایی، بسترسازِ ایمان است و ناشکیبی زمینه از دست رفتن گوهر ایمان را فراهم می‌آورد.

کسی که بخواهد بر انجام عبادات و دستورهای دین توفیق یابد و به بهترین شکل از عهده مسئولیت‌های دینی برآید، باید بر طاعت الهی شکیبا باشد. از سویی، فشار شهوت‌ها و وسوسه شیاطین، نیازمند صبر و شکیبایی است و ناشکیبایی در مصاف با شیاطین جن و انس، موجب زمینگیر شدن می‌گردد. مؤمن با کمک شکیبایی، در برابر گناهان مقاومت می‌ورزد و شکیبا بودن، عامل پایداری در ایمان او خواهد بود. از این رو، پیامبر خدا صلی الله علیه و اله می‌فرماید:

۰.الصَّبرُ ثَلاثَةٌ: صَبرٌ عِندَ المُصِیبَةِ وَ صَبرٌ عَلَى الطَّاعَةِ وَ صَبرٌ عَنِ المَعصِیَةِ.۱

۰.شکیبایی، سه نوع است: شکیبایی در مصیبت، شکیبایی در انجام طاعت، و شکیبایی در ترک معصیت.

افزون بر اطاعت خدا و ترک معصیت، کنار آمدن با مصیبت‌های سنگین نیز نیازمند شکیبایی است. کسی که در زندگی، با مصیبتی طاقت‌سوز رو به رو می‌شود، تنها با یاری صبر و شکیبایی، بر نگهداری نفس و پرهیز از ناسپاسی توانمند می‌گردد.

این گونه است که انسان ناشکیب، توان پایداری در ایمان را ندارد و با ناشکیبی، در برابر رنج بندگی زانو می‌زند و کفر پیشه می‌سازد. به این ترتیب، شکیبایی، لازمه ایمان و بی‌تابی، آفت آن است. مؤمن به کمک شکیبایی، بر پایداری در مسیر ایمان، توانا می‌گردد و در برابر سختی دینداری، آرامش می‌یابد.

۱۰. بی‌شرمی

وقاحت و بی‌شرمی، به معنای کم شدن حیا و آزرم است.۲ بر اساس احادیث، پیوند حیا و

1.. الکافی: ج ۲ ص ۹۱ ح ۱۵.

2.. « وَقُحَ الرجل إِذا صار قليل الحياء» (لسان العرب: ج ۲ ص ۶۳۷).


ایمان در قرآن
216

مؤمنان علیه السلام در پاسخ فرمود: «نه» و سپس در توضیح سخن پیامبر خدا صلی الله علیه و اله فرمود:

۰.إنَّما قالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و اله: لا یَزنِی الزَّانی حینَ یَزنِی وَ هُوَ مُؤمِنٌ إذا قالَ هُوَ لی حَلالٌ، وَ لا یَسرِقُ حینَ یَسرِقُ وَ هُوَ مُؤمِنٌ، إذا قالَ هُوَ لی حَلالٌ وَ لا یَشرَبُ الخَمرَ حینَ یَشرَبُها وَ هُوَ مُؤمِنٌ، إذا قالَ هُوَ لی حَلالٌ.۱

۰.همانا پیامبر خدا فرمود: «زناکار، هنگام زنا کردن، آن‌ گاه که بگوید: زنا برای من حلال است، مؤمن نیست (ایمان از او سلب می‌شود) و سارق، هنگام سرقت، آن ‌گاه که بگوید: سرقت برای من حلال است، مؤمن نیست، و شرابخوار نیز هنگام نوشیدن شراب، آن‌ گاه که بگوید: شراب برای من حلال است، مؤمن نیست».

۹. ناشکیبی

بر اساس احادیث، بی‌تابی در برابر رنج‌ها و سختی‌های زندگی، یکی از آفت‌های ایمان است. کسی که در زندگی، از نیکیِ صبر و شکیبایی بی‌بهره باشد، در گاهِ امتحان الهی، بی‌تابی می‌ورزد و توان پاسداری از گوهر ایمان را از دست می‌دهد. با توجّه به نقش مؤثّر صبر در پایداری ایمان، نسبت صبر با ایمان،‌ نسبت سر با بدن دانسته شده است. همان طور که بدنِ بی سر، زندگی ندارد، با رفتن شکیبایی و صبر، حیات ایمانی پایان می‌‌پذیرد و ناشکیبی و بی‌تابی در مشکلات، ایمان را از بین می‌برد. امام صادق علیه السلام می‌فرماید:

۰.الصَّبرُ مِنَ الإیمانِ بِمَنزِلَةِ الرَّأسِ مِنَ الجَسَدِ فَإذا ذَهَبَ الرَّأسُ ذَهَبَ الجَسَدُ کَذَلِکَ إذا ذَهَبَ الصَّبرُ ذَهَبَ الإیمانُ.۲

۰.شکیبایی برای ایمان، چونان سر برای بدن است. هر گاه سر برود، بدن هم از بین می‌رود. همچنین هر گاه شکیبایی برود، ایمان نیز می‌رود.

امام زین العابدین علیه السلام نیز در حدیثی بر این مطلب، چنین تأکید می‌فرماید:

۰.لا إیمانَ لِمَن لا صَبرَ لَهُ.۳

۰.آن را که شکیب نیست، ایمان نیست.

1.. تاریخ بغداد: ج ۵ ص ۳۷۹ ش ۲۹۵۸.

2.. الکافی: ج ۲ ص ۸۷ ح ۲.

3.. الکافی: ج ۲ ص ۸۹ ح ۴.

  • نام منبع :
    ایمان در قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری و سیدحسین فلاح زاده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 120362
صفحه از 436
پرینت  ارسال به