بر اساس برخی احادیث، سرشت مؤمن، دو صفت «خیانت» و «دروغ» را بر نمیتابد و بجز این دو، مؤمن بر هر خویی سرشته میشود. حسن بن محبوب میگوید: به امام صادق علیه السلام گفتم: آیا ممکن است مؤمن بخیل باشد؟ فرمود: «آری». پرسیدم: آیا ترسو میشود؟ فرمود: «آری». پرسیدم: آیا دروغگو میشود؟ فرمود: «نه، و خائن هم نمیشود». سپس فرمود:
۰.یُجبَلُ المُؤمِنُ عَلَى کُلِّ طَبِیعَةٍ إلَّا الخِیانَةَ وَ الکَذِبَ.۱
۰.مؤمن بر هر خویی سرشته میشود، مگر خیانت و دروغ.
ایمان نمیگذارد انسان مؤمن، دروغگو و خیانتکار باشد. پیامبر خدا صلی الله علیه و اله نیز در این باره میفرماید:
۰.یُطبَعُ المُؤمِنُ عَلَى کُلِّ خَلَّةٍ غَیرَ الخِیانَةِ وَ الکَذِبِ.۲
۰.مؤمن بر هر خصلتی سرشته میشود، بجز خیانت و دروغ.
انسان مؤمن در اثر غفلت، ممکن است هر خلافی را مرتکب شود؛ ولی از خیانتکاری و دروغگویی پرهیز میکند. این دو صفت از مؤمن انتظار نمیرود و کسی که به آن دو اقدام کند، مؤمن نیست. در حقیقت، این دو خصلت، مایه نابودی ایمان میگردند، چنان که امام باقر علیه السلام در باره دروغ میفرماید:
۰.إنَّ الکَذِبَ هُوَ خَرابُ الإیمانِ.۳
۰.دروغ، ویران کننده ایمان است.
بر اساس ظاهر این احادیث، افزون بر دروغ بستن به خدا و پیامبر خدا، سایر انواع دروغ نیز سبب ویرانی بنیاد ایمان میشود و آفت ایمان به شمار میآید.
البتّه برخی، ظاهرِ این احادیث را نپذیرفتهاند و بر این باورند که ظاهر این احادیث را باید بر