207
ایمان در قرآن

بر اساس برخی احادیث، سرشت مؤمن، دو صفت «خیانت» و «دروغ» را بر نمی‌تابد و بجز این دو، مؤمن بر هر خویی سرشته می‌شود. حسن بن محبوب می‌گوید: به امام صادق علیه السلام گفتم: آیا ممکن است مؤمن بخیل باشد؟ فرمود: «آری». پرسیدم: آیا ترسو می‌شود؟ فرمود: «آری». پرسیدم: آیا دروغگو می‌شود؟ فرمود: «نه، و خائن هم نمی‌شود». سپس فرمود:

۰.یُجبَلُ المُؤمِنُ عَلَى کُلِّ طَبِیعَةٍ إلَّا الخِیانَةَ وَ الکَذِبَ.۱

۰.مؤمن بر هر خویی سرشته می‌شود، مگر خیانت و دروغ.

ایمان نمی‌گذارد انسان مؤمن، دروغگو و خیانتکار باشد. پیامبر خدا صلی الله علیه و اله نیز در این باره می‌فرماید:

۰.یُطبَعُ المُؤمِنُ عَلَى کُلِّ خَلَّةٍ غَیرَ الخِیانَةِ وَ الکَذِبِ.۲

۰.مؤمن بر هر خصلتی سرشته می‌شود، بجز خیانت و دروغ.

انسان مؤمن در اثر غفلت‌، ممکن است هر خلافی را مرتکب شود؛ ولی از خیانتکاری و دروغگویی پرهیز می‌کند. این دو صفت از مؤمن انتظار نمی‌رود و کسی که به آن دو اقدام کند، مؤمن نیست. در حقیقت، این دو خصلت، مایه نابودی ایمان می‌گردند، چنان که امام باقر علیه السلام در باره دروغ می‌فرماید:

۰.إنَّ الکَذِبَ هُوَ خَرابُ الإیمانِ.۳

۰.دروغ، ویران ‌کننده ایمان است.

بر اساس ظاهر این احادیث، افزون بر دروغ بستن به خدا و پیامبر خدا، سایر انواع دروغ‌ نیز سبب ویرانی بنیاد ایمان می‌شود و آفت ایمان به شمار می‌آید.

البتّه برخی، ظاهرِ این احادیث را نپذیرفته‌اند و بر این باورند که ظاهر این احادیث را باید بر

1.. الاختصاص: ص ۲۳۱.

2.. میزان الحکمة: ج ۱۰ ص ۶۲ ح ۱۷۵۱۶.

3.. الکافی: ج ۲ ص ۳۳۹ ح ۴.


ایمان در قرآن
206

از ظاهر برخی احادیث، استفاده می‌شود که افزون بر دروغ بستن به خدا و پیامبر خدا و ائمّه هدا، سایر انواع دروغ هم آفت ایمان است و با ایمان جمع نمی‌شود. صفوان بن سلیم می‌گوید:

۰.از پیامبر خدا صلی الله علیه و اله سؤال شد: آیا مؤمن ترسو می‌شود؟ فرمود: «آری». گفته شد: آیا مؤمن بخیل می‌شود؟ فرمود: «آری». گفته شد: آیا مؤمن دروغگو می‌شود؟ فرمود: «نه».۱

بر اساس این حدیث، ممکن است مؤمن ترسو باشد و از ترس جان، برخی از وظایف دینی مثل جهاد را ترک کند. حتّی ممکن است به صفت ناپسند «بخل»، آلوده باشد؛ ولی «دورغ» با ایمان جمع نمی‌شود و مؤمن دروغگو نداریم؛ چرا که ایمان، مانع دروغگویی می‌شود.

باید توجّه داشت که بی‌ایمانی، با انجام گناه تفاوت دارد. ممکن است انسان مرتکب گناهی شود و خطای خود را با توبه جبران کند و به درگاه خداوند باز گردد؛ ولی برخی اعمال، ایمان انسان را از بین می‌برند و درهای توبه و بازگشت را به روی انسان می‌بندند. بر اساس ظاهر این احادیث، هر دروغی سبب سلب ایمان می‌شود؛ ولی هر گناهی موجب از دست رفتن ایمان نمی‌گردد و گنهکار می‌تواند با توبه به راه ایمان باز گردد.

در حدیث است که ابو دردا از پیامبر صلی الله علیه و اله پرسید: آیا مؤمن، دزدی می‌کند؟ فرمود: «ممکن است». پرسید: آیا مؤمن، زنا می‌کند؟ فرمود: «بله، هر چند خوش نداشته باشد». پرسید: آیا مؤمن، دروغ می‌گوید؟ پیامبر خدا صلی الله علیه و اله در پاسخ فرمود:

۰.إنَّما یَفتَرِی الکَذِبَ مَن لا یُؤمِنُ، إنَّ العَبدَ یَزِلُّ الزَّلَّةَ ثُمَّ یَرجِعُ إلى رَبِّهِ فَیَتوبُ فَیَتوبُ اللّهُ عَلیهِ.۲

۰.تنها کسی دروغ می‌بندد که مؤمن نیست. همانا بنده لغزشی می‌کند و سپس به سوی پروردگارش بر می‌گردد و توبه می‌کند و خداوند، توبه‌اش را می‌پذیرد.

چه بسا مؤمن در زندگی، به خاطر برخی لغزش‌ها و خطاها مرتکب دزدی گردد و یا در اثر فریب شیطان، به گناه زشت و ناپسند زنا آلوده شود؛ ولی کسی که مرتکب دروغبافی گردد، نام او از گروه مؤمنان خط می‌خورد.

1.. میزان الحکمة: ج ۱۰ ص ۶۲ ح ۱۷۵۱۹.

2.. میزان الحکمة: ج ۱۰ ص ۶۲ ح ۱۷۵۲۰.

  • نام منبع :
    ایمان در قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری و سیدحسین فلاح زاده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 120579
صفحه از 436
پرینت  ارسال به