201
ایمان در قرآن

عَدُوُّکَ وَ هُمُ الشَّاکُّونَ وَ فِرقَةٌ تَغلُو فیکَ وَ هُمُ الجاحِدُونَ وَ أنتَ فِی الجَنَّةِ یا عَلیُّ وَ شیعَتُکَ وَ مُحِبُّ شیعَتِکَ وَ عَدُوُّکَ وَ الغَالِی فِی النَّار.۱

۰.ای علی! حکایت تو در میان امّت من، حکایت عیسی بن مریم است که مردم در باره او سه فرقه شدند: فرقه‌ای مؤمن ماندند و آنان همان حواریان اند، فرقه‌ای با او دشمنی ورزیدند و آنان یهودیان اند و فرقه‌ای در باره او غلو کردند و در نتیجه از ایمان خارج شدند. امّت من نیز به زودی، در باره تو سه فرقه خواهند شد: فرقه‌ای شیعه (پیرو) تو هستند و آنان همان مؤمنان‌ اند، فرقه‌ای دشمن تو هستند و آنان شک کنندگان اند و فرقه‌ای در باره تو غُلو می‌کنند و آنان منکران [خدا] هستند. ای علی! تو و شیعیان تو و دوستدارانِ شیعیان تو در بهشت هستید و دشمن تو و غلو کننده در باره تو در آتش اند.

به این ترتیب، پیامبر خدا صلی الله علیه و اله از همان آغاز به مبارزه با این آفت ایمان پرداخته و بیزاری خود را از چنین شیوه‌ای ابراز نموده است. از نگاه ایشان، کسی که در باره مقام امیر مؤمنان و سایر امامان علیهم السلام، غلو کند و به اموری فراتر از مقام ایشان معتقد گردد، از ایمان خارج می‌شود؛ زیرا غلو، به انکار مقام ربوبیّت خداوند می‌انجامد. از این رو، غلو کنندگان، همچون دشمنان دین، از ایمان خارج می‌شوند و به آتش خشم پروردگار گرفتار می‌آیند.

مبارزه با غلو، به پیامبر خدا صلی الله علیه و اله اختصاص ندارد و ائمّه علیهم السلام نیز به صورت جدّی با این تفکّر مخالفت ورزیده‌اند. برخورد ائمّه علیهم السلام با این مسئله به اندازه‌ای شدید است که حتّی نشستن در مجالس غالیان و گوش دادن به مطالب غلوآمیز آنها را ممنوع دانسته‌اند. امام صادق علیه السلام هم‌نشینی با انسان غالی را سبب خروج از ایمان معرّفی می‌نماید و می‌فرماید:

۰.أدنَى ما یَخرُجُ بِهِ الرَّجُلُ مِنَ الإیمانِ أن یَجلِسَ إلَى غالٍ وَ یَستَمِعَ إلَى حَدیثِهِ وَ یُصَدِّقَهُ عَلَى قَولِهِ.۲

۰.کمترین چیزی که انسان به سبب آن از ایمان خارج می‌شود، این است که با یک

1.. بحار الأنوار: ج ۲۵ ص ۲۶۴ ح ۴.

2.. الخصال: ص ۷۲ ح ۱۰۹.


ایمان در قرآن
200

رَبِّی وَ رَبُّکَ اللَّهُ. أما وَ اللَّهِ لَکُنتَ ما عَلِمتُ لَجَباناً فی الحَربِ لَئیماً فی السِّلمِ.۱

۰.مردی خدمت پیامبر خدا صلی الله علیه و اله آمد و گفت: درود بر تو، ای پروردگار من! فرمود: «تو را چه شده است؟ لعنت خدا بر تو باد! پروردگار من و پروردگار تو اللّٰه است. هان! به خدا سوگند، از زمانی که می‌دانم، تو فردی ترسو در جنگ و پَست‌خو در زمان صلح بوده‌ای».

کسی که فرد یا افرادی غیر از خدای یگانه را خدا بپندارد، غالی و کافر شمرده می‌شود. پیامبر خدا صلی الله علیه و اله غلو ‌کننده را از شفاعت خود، محروم دانسته و می‌فرماید:

۰.صِنفانِ لا تَنالُهُما شَفاعَتی سُلطانٌ غَشُومٌ عَسُوفٌ وَ غالٍ فی الدِّینِ مارِقٌ مِنهُ غَیرُ تائِبٍ وَ لا نازِعٍ.۲

۰.دو دسته ‌اند که شفاعت من به آنها نمی‌رسد: فرمان‌روای سرکش و ستمگر و کسی که در دین، غلو کند و از دین بیرون رود و از این عمل خود، توبه نکند و دست نکشد.

با توجّه به آثار ناگوار جریان غلو در ایمان مردم و عواقب ویرانگر این اندیشه در میان جامعه اسلامی، امامان علیهم السلام پرچمداران مبارزه با این اندیشه بوده‌اند. نخستین کسی که به صراحت با این اندیشه مبارزه کرد و این جریان را ناخلف معرّفی نمود، شخص پیامبر خداست. ایشان راه غلو را از آموزه‌های اسلام جدا دانسته و خطر غلو را در آینده امّت اسلام، پیش‌بینی نموده است.

پیامبر خدا صلی الله علیه و اله خطر تندروان و افراط‌پیشگان در حقّ امیر مؤمنان علیه السلام را از قبل، هشدار می‌داد و خطاب به وی می‌فرمود:

۰.یا عَلِیُّ! مَثَلُکَ فی اُمَّتی مَثَلُ المَسیحِ عیسَى ابنِ مَریَمَ افتَرَقَ قَومُهُ ثَلاثَ فِرَقٍ فِرقَةٌ مُؤمِنُونَ وَ هُمُ الحَواریُّونَ وَ فِرقَةٌ عادُوهُ وَ هُمُ الیَهُودُ وَ فِرقَةٌ غَلَوا فِیهِ فَخَرَجُوا عَنِ الإیمانِ وَ إنَّ اُمَّتی سَتَفتَرِقُ فیکَ ثَلاثَ فِرَقٍ فَفِرقَةٌ شیعَتُکَ وَ هُمُ المُؤمِنُونَ وَ فِرقَةٌ

1.. رجال الکشی: ج ۲ ص ۵۸۹‌ ش ۵۳۴.

2.. قرب الإسناد: ص ۶۴ ح ۲۰۴.

  • نام منبع :
    ایمان در قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری و سیدحسین فلاح زاده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 120741
صفحه از 436
پرینت  ارسال به