197
ایمان در قرآن

شده است و خود، گمان مى‏کنند که کار نیکى انجام مى‏دهند. آنهایند کسانى که به آیات [توحیدِ] پروردگارشان و به ملاقات او [در روز واپسین] کفر ورزیدند. پس عمل‏هاى آنها [به خاطر کفرشان] حبط [و باطل] گردید و در نتیجه براى آنها در روز قیامت ارزشى نمى‏نهیم و میزانى براى سنجش اعمالشان بر پا نمى‏کنیم).

امام باقر علیه السلام در باره این سخن خداوند می‌فرماید:

۰.هُمُ النَّصَارَى وَ القِسِّیسُونَ وَ الرُّهبانُ وَ أهلُ الشُّبُهَاتِ وَ الأهواءِ مِن أهلِ القِبلَةِ وَ الحَرُورِیَّةُ وَ أهلُ البِدَعِ.۱

۰.مقصود، نصرانیان و کشیشان و راهبان و مسلمانان پیرو شبهات و گرایش‌ها[ی فرقه‌ای] و حَروریّه (خوارج) و بدعت‌گذاران‌ اند.

در این حدیث، امام علیه السلام از چند گروه نام می‌برد که خود را بر حق می‌دانند؛ ولی واقعیت، آن است که به بیراهه می‌روند و در قیامت برای اعمال آنها ارزشی قائل نمی‌شوند. نخستین گروه، علمای اهل کتاب اند که به ظاهر دیندارند؛ ولی دین آنان، خواسته خداوند نیست. گروه دیگر، مسلمانانی هستند که پیرو شبهات و گرایش‌های فرقه‌ای هستند و از جادّه حق منحرف گردیده‌اند، نظیر خوارج که شب‌هنگام، اهل راز و نیاز بودند و صبحگاهان، به قاریان خط‌شکن و شیران روز شناخته می‌شدند. این افراد به خاطر صف کشیدن در برابر علی علیه السلام، زیانکارترین مردم شدند و اعمال نیکشان نابود گشت. گروه دیگری که امام علیه السلام از آنها یاد می‌کند،‌ بدعت‌گذاران در دین هستند که به پندار خود، بر حق اند؛ ولی در واقع، از بی‌دینان شمرده می‌شوند و در پیشگاه خداوند، زیانکارترین مردم هستند.

۶. غُلُو در دین

غُلُو از مادّه «غلو» به معنای تجاوز از حد و اندازه در هر چیزی است.۲ گاهی مردم در مسئله‌ای از حد و اندازه تجاوز می‌کنند و از مرز معیّن آن فرا‌تر می‌روند. در این حالت گفته

1.. تفسیر القمّی: ج ۲ ص ۴۶.

2.. «أَصلُ الغَلاء الارتفاعُ و مُجاوَزة القَدرِ في كلِّ شي‏ء» (لسان العرب: ج ۱۵ ص ۱۳۱) و «الغُلُوُّ: تجاوز الحدّ» (مفردات ألفاظ القرآن: ص ۳۶۵).


ایمان در قرآن
196

۰.(وَ الَّذینَ کَسَبُوا السَّیِّئاتِ جَزاءُ سَیِّئَةٍ بِمِثلِها وَ تَرهَقُهُم ذِلَّةٌ ما لَهُم مِنَ اللّٰهِ مِن عاصِمٍ کَأنَّما أُغشِیَت وُجُوهُهُم قِطَعاً مِنَ اللَّیلِ مُظلِماً أُولئِکَ أصحابُ النَّارِ هُم فیها خالِدُونَ.۱

۰.و کسانى که مرتکب گناهان شده‏اند، [طبق استحقاق اوّلى،] کیفر هر گناهى به مانند آن است [نه بیشتر]، و ذلّت و خواری‌ای [سراسر وجود] آنها را مى‏پوشاند. هرگز آنان را از [خشم و عذاب] خدا نگه‌دارنده‏اى نخواهد بود. گویى چهره‏هایشان با پاره‏هایى از شب ظلمانى پوشیده شده است. آنان اهل آتش اند، در آن جا جاودان خواهند بود).

امام باقر علیه السلام در باره این سخن خداوند می‌فرماید:

۰.هٰؤُلاءِ أهلُ البِدَعِ وَ الشُّبُهَاتِ وَ الشَّهَواتِ یُسَوِّدُ اللَّهُ وُجُوهَهُم ثُمَّ یَلقَونَهُ.۲

۰.اینان، اهل بدعت‌ها و شبهه‌ها و شهوت‌ها هستند که خداوند، [نخست] آنان را روسیاه می‌کند و سپس او را دیدار می‌کنند.

مجازات بدعت‌گذاری، خواری و ذلّت در پیشگاه خداوند است. این افراد در قیامت از عذاب خداوند ایمن نیستند و پناهگاهی ندارند. آنان به گونه‌ای محشور می‌شوند که چهره‌شان مانند پاره‌های شب، تاریک و ظلمانی است و کمترین نوری در آن وجود ندارد.

ج) زیانکارترین مردم: تصوّر بدعت‌گذاران، بر این است که با نوآوری در دین، کار خوبی انجام می‌دهند؛ ولی در واقع، راه کفر و بی‌ایمانی می‌پیمایند و خدمات شایسته آنها نیز به جهت بدعت‌گذاری در دین، حبط و نابود می‌شود. از این رو، قرآن، آنان را زیانکارترین مردم می‌داند:

۰.(قُل هَل نُنَبِّئُکُم بِالأخسَرینَ أعمالاً الَّذینَ ضَلَّ سَعیُهُم فی الحَیاةِ الدُّنیا وَ هُم یَحسَبُونَ أنَّهُم یُحسِنُونَ صُنعاً أُولئِکَ الَّذینَ کَفَرُوا بِآیاتِ رَبِّهِم وَ لِقائِهِ فَحَبِطَت أعمالُهُم فَلا نُقیمُ لَهُم یَومَ القیامَةِ وَزناً.۳

۰.بگو: آیا شما را از زیانکارترین مردم در عمل‏ها[ى دنیویشان] خبر دهیم؟ آنها کسانى هستند که تلاششان در زندگى دنیا [در هر امر خیرى، به خاطر کفرشان] گم [و تباه]

1.. یونس: آیۀ ۲۷.

2.. تفسیر القمّی: ج ۱ ص ۳۱۱.

3.. کهف: آیۀ ۱۰۳ ـ ۱۰۵.

  • نام منبع :
    ایمان در قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری و سیدحسین فلاح زاده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 120266
صفحه از 436
پرینت  ارسال به