195
ایمان در قرآن

مطرح نشده است؛ بلکه اطلاق این آیات، شامل بدعت‌گذاران در دین می‌شود. بر اساس این آیات، بدعت‌گذاران در دین، با چند ویژگی توصیف شده‌اند:

الف) گم‌راه‌ترین مردم: کسانی که بر اساس دیدگاه خود و به پیروی از خواسته دل خویش، احکامی را در دین الهی وارد سازند، گم‌راه‌ترین مردم هستند. این افراد بدون توجّه به آموزه‌های هدایت‌بخش دین، احکامی را ساخته، به خداوند نسبت می‌دهند. آنان به جای توجّه به ره‌نمود الهی، هوای نفس را رهبر خویش قرار داده، خویشتن را از هدایت الهی محروم می‌سازند. قرآن کریم چنین افرادی را گم‌راه‌ترین مردمان می‌داند:

۰.(وَ مَن أضَلُّ مِمَّنِ اتَّبَعَ هَواهُ بِغَیرِ هُدىً مِنَ اللّٰهِ.۱

۰.و چه کسى گم‌راه‏تر است از آن کس که بدون هدایت خداوند، از هواى [نفس] خود پیروى کند؟!).

امام رضا علیه السلام در تفسیر این آیه می‌فرماید:

۰.یَعنی مَنِ اتَّخَذَ دِینَهُ رَأیَهُ بِغَیرِ إمامٍ مِن أئِمَّةِ الهُدَیٰ.۲

۰.یعنی کسی که در دین، از رأی خود پیروی کند و هیچ پیشوایی از پیشوایانِ راه راست، نداشته باشد.

کسانی که نوآوری دینی آنها، در قرآن و مکتب پیشوایان هدایت، ریشه نداشته باشد، بدعت‌گذار در دین به شمار می‌آیند. مراد از پیشوایان هدایت، پیامبر خدا صلی الله علیه و اله و اهل بیت ایشان علیهم السلام است. کسی که فتوا و نظرش، به تعالیم پیشوایان هدایت مستند نباشد، در زمره بدعت‌گذاران و گم‌راه‌ترین مردم خواهد بود.

ب) روسیاهی در پیشگاه خداوند: کسی که به خاطر خوشایند مردم و یا پیروی از هوای نفس، به بدعت‌گذاری در دین رو آورد و چیزی را که از دین نیست، به دین نسبت ‌دهد، با آغوش باز، به استقبال گناهان می‌رود. خدای متعال در صحنه محشر، لباس ذلّت و خواری بر تن او می‌پوشاند و او را با سیه‌‌رویی محشور می‌کند:

1.. قصص: آیۀ ۵۰.

2.. الکافی: ج ۱ ص ۳۷۴ ح ۱.


ایمان در قرآن
194

گم‌راهی می‌کشانند. آنها به نام دین، با دین مبارزه می‌کنند و تیشه به ریشه دین می‌زنند. خود را یاور دین می‌پندارند؛ ولی برای دنیا و نفْس خود کوشش می‌کنند. در پوشش تقدّس و دین و تقوا، موجب رنج اهل دین و تقوا می‌گردند و چه بسا با پوشش روحانیت، به روحانیت ضربه می‌زنند. برای خشنودی نفس خویش، از دین و نظام اسلامی دم می‌زنند؛ ولی در مقابل مصالح جامعه دینی می‌ایستند. خطر آنها برای جامعه دینی، بیش از کسانی است که خود را مخالف دین می‌دانند و آشکارا با دین مقابله می‌کنند.

بدعت‌، ریشه تمام فتنه‌هایی است که در تاریخ اسلام تحقّق پیدا کرده است. اساس فتنه‌های سیاسی و اجتماعی در جامعه، احکامی هستند که به عنوان احکام نو و بدعت در جامعه اسلامی جعل می‌شوند. امیر مؤمنان علیه السلام در نهج البلاغة، ناکامی مسلمانان را در صدر اسلام ـ که به سلطنت تدریجی منتهی شد ـ چنین تحلیل می‌فرماید:

۰.إنَّما بَدءُ وُقُوعِ الفِتَنِ أهواءٌ تُتَّبَعُ وَ أحکامٌ تُبتَدَعُ یُخالَفُ فِیها کِتابُ اللَّهِ وَ یَتَوَلَّى عَلَیهَا رِجالٌ رِجالاً عَلَى غَیرِ دِینِ اللَّهِ.۱

۰.جز این نیست که آغاز پیدایش فتنه‏ها، پیروى از هواهاى نفسانى است و نیز بدعت‌هایى که گذاشته مى‏شوند؛ بدعت‌هایى بر خلاف کتاب خدا. آن گاه کسانى، کسان دیگر را در امورى که مخالف دین خداست، یارى مى‏کنند.

در آغاز، عدّه‌ای این احکام را به عنوان دین در جامعه اسلامی مطرح می‌کنند. سپس عدّه‌ای به پیروی از این احکام نو، حزب و گروه تشکیل می‌دهند و راهشان را از مسیر رهبران دینی جدا می‌کنند. این احکام نوظهور و بی‌پایه، سبب می‌شوند حزب‌هایی به نام دین و بر ضدّ دین تشکیل شوند و آتش فتنه در جهان اسلام شعله‌ور گردد.

بدعت‌گذاری از نگاه قرآن

بر اساس احادیث، بدعت‌گذاران در دین، مصداق چند آیه‌ای از قرآن هستند که حقیقت بدعت‌گذاری را به خوبی نشان می‌دهند. در این آیات به صراحت سخن از بدعت‌گذاری

1.. نهج البلاغة: خطبۀ ۵۰.

  • نام منبع :
    ایمان در قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری و سیدحسین فلاح زاده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 120554
صفحه از 436
پرینت  ارسال به