مطرح نشده است؛ بلکه اطلاق این آیات، شامل بدعتگذاران در دین میشود. بر اساس این آیات، بدعتگذاران در دین، با چند ویژگی توصیف شدهاند:
الف) گمراهترین مردم: کسانی که بر اساس دیدگاه خود و به پیروی از خواسته دل خویش، احکامی را در دین الهی وارد سازند، گمراهترین مردم هستند. این افراد بدون توجّه به آموزههای هدایتبخش دین، احکامی را ساخته، به خداوند نسبت میدهند. آنان به جای توجّه به رهنمود الهی، هوای نفس را رهبر خویش قرار داده، خویشتن را از هدایت الهی محروم میسازند. قرآن کریم چنین افرادی را گمراهترین مردمان میداند:
۰.(وَ مَن أضَلُّ مِمَّنِ اتَّبَعَ هَواهُ بِغَیرِ هُدىً مِنَ اللّٰهِ.۱
۰.و چه کسى گمراهتر است از آن کس که بدون هدایت خداوند، از هواى [نفس] خود پیروى کند؟!).
امام رضا علیه السلام در تفسیر این آیه میفرماید:
۰.یَعنی مَنِ اتَّخَذَ دِینَهُ رَأیَهُ بِغَیرِ إمامٍ مِن أئِمَّةِ الهُدَیٰ.۲
۰.یعنی کسی که در دین، از رأی خود پیروی کند و هیچ پیشوایی از پیشوایانِ راه راست، نداشته باشد.
کسانی که نوآوری دینی آنها، در قرآن و مکتب پیشوایان هدایت، ریشه نداشته باشد، بدعتگذار در دین به شمار میآیند. مراد از پیشوایان هدایت، پیامبر خدا صلی الله علیه و اله و اهل بیت ایشان علیهم السلام است. کسی که فتوا و نظرش، به تعالیم پیشوایان هدایت مستند نباشد، در زمره بدعتگذاران و گمراهترین مردم خواهد بود.
ب) روسیاهی در پیشگاه خداوند: کسی که به خاطر خوشایند مردم و یا پیروی از هوای نفس، به بدعتگذاری در دین رو آورد و چیزی را که از دین نیست، به دین نسبت دهد، با آغوش باز، به استقبال گناهان میرود. خدای متعال در صحنه محشر، لباس ذلّت و خواری بر تن او میپوشاند و او را با سیهرویی محشور میکند: