193
ایمان در قرآن

ساخته‌های فکری خویش را مبنای دوستی و دشمنی دینی قرار دهند و با کسی که باور آنها را نپذیرد، به مخالفت بر‌خیزند. به این ترتیب، برای دفاع از عقیده خود، بر بدعت‌ها پافشاری می‌ورزند و از اهل ایمان فاصله می‌گیرند.

از این رو، از نگاه ائمّه علیهم السلام کمترین چیزی که انسان را از زمره مؤمنان خارج می‌کند، وارد ساختن اموری در دین خداوند است که اصل و ریشه‌ای در دین ندارند. بُرَید عجلی می‌گوید: به امام صادق علیه السلام گفتم: کمترین چیزی که به سبب آن، بنده کافر می‌گردد، چیست؟ امام علیه السلام سنگ‌ریزه‌ای را از روی زمین برداشت و فرمود:

۰.أن یَقُولُ لِهٰذِهِ الحَصاةِ إنَّها نَواةٌ وَ یَبرَأ مِمَّن خالَفَهُ عَلَى ذٰلِکَ وَ یَدینَ اللَّهَ بِالبَراءَةِ مِمَّن قالَ بِغَیرِ قَولِهِ فَهَذا ناصِبٌ قَد أشرَکَ بِاللَّهِ وَ کَفَرَ مِن حَیثُ لا یَعلَمُ.۱

۰.این که به این ریگ بگوید: هسته است و از هر که با این سخن او مخالفت ورزید، بیزاری بجوید و برائت از کسی را که به غیر عقیده او قائل باشد، شرط دین خدا بداند. چنین کسی، ناصبی است و به خدا شرک ورزیده، و ندانسته کافر شده است.

علّامه مجلسی در توضیح این حدیث می‌نویسد:

۰.مثال زدن به سنگ‌ریزه، برای بیان این نکته است که هر کس اندکی بدعت بگذارد و عقیده باطل پیدا کند، هر چند بسیار ناچیز، و آن را دیدگاه و دینش قرار دهد و بر اساس آن، دوستی و دشمنی بورزد، در عذابِ سخت داشتن و محروم بودن از سعادت در روز حسابرسی، در حکم کافر است.۲

بنا بر این، کسی که بر خلاف سنّت پیامبر خدا صلی الله علیه و اله اندک تغییری در مسائل دینی ایجاد کند، راه بی‌ایمانی را در پیش گرفته است.

بدعت‌گذاری در دین، از آفت‌های دین و ایمان است. بدعت، از آفت‌هایی است که افزون بر زیان‌های فردی، سلامت جامعه اسلامی را نیز تهدید می‌کند. اهل بدعت با بیان مطالب بی‌‌پایه، مردم را در دینداری دچار تردید و دودلی می‌کنند و عدّه‌ای را به دنبال خود به

1.. معانی الأخبار: ص ۳۹۳ ح ۴۴.

2.. بحار الأنوار: ج ۲ ص ۳۰۲.


ایمان در قرآن
192

۰.چون خداوند متعال، آن را تنها برای زمانی خاصا و مردمی خاص قرار نداده است. از این رو، در هر زمانی و برای هر مردمی، تا روز قیامت، تازه و با طراوت است.

در حوزه دین و فقه اسلامی نیز مسئله چنین است و فقه سنّتی، همواره پویا و زنده است. امام خمینی رحمه الله فقه پوینده و منطبق بر نیازهاى همیشه و همه‌جایی را همان فقه سنّتى دانسته و بر این مطلب پاى فشرده است.۱ این گونه است که در احادیث، بابی با عنوان بدعت در دین وجود دارد که نوگرایی در دین بر اساس هوا و هوس و فکر و نظر شخصی را مذمّت می‌کند.۲ بر اساس برخی احادیث، کمترین چیزی که انسان را از دین خارج می‌کند و با انجام آن، نور ایمان از دست می‌رود، بدعت در دین است.

از سوی دیگر، پاسداری از چارچوب دین و حفظ حدود آن در نزد پیروان اهل بیت علیهم السلام، اهمّیتی ویژه‌ داشته است. آنان از محضر ائمّه علیهم السلام در باره ریزترین اموری که سبب خروج از مرز دینداری می‌گردد، پرسش‌هایی داشته‌اند. حلبی می‌گوید: به امام صادق علیه السلام گفتم: کمترین چیزی که بنده به سبب آن کافر می‌شود، چیست؟ ایشان فرمود:

۰.أن یَبتَدِعَ شَیئاً فَیَتَوَلّىٰ عَلَیهِ وَ یَتَبَرَّأَ مِمَّن خالَفَهُ.۳

۰.این که چیزی را بدعت نهد و از آن دفاع کند و از هر که با آن مخالفت می‌ورزد، بیزاری جوید.

کسی که بر اساس رأی و نظر خویش، چیزی را به دین بیفزاید و به گمان خود، در دین خداوند، نوگرایی نماید، تا سر حدّ کفر، از ایمان فاصله گرفته است. چه بسا این افراد،

1.. «لازم است علما و مدرّسين محترم نگذارند در درس‌هايى كه مربوط به فقاهت است و حوزه‌هاى فقهى و اصولى، از طريقۀ مشايخ معظّم كه تنها راه براى حفظ فقه اسلامى است، منحرف شوند و كوشش نمايند كه هر روز بر دقّت‌ها، بحث، نظرها، ابتكار و تحقيق‌ها افزوده شود و فقه سنّتى كه ارث سلف صالح است و انحراف از آن، سست شدن اركان تحقيق و تدقيق است، محفوظ بماند و تحقيقات بر تحقيقات اضافه گردد» (وصیت‌نامۀ سیاسی ـ الهی امام خمینی رحمه الله).

2.. علّامه مجلسی در بحار الأنوار (ج ۲ ص ۲۸۳)، بابی را به ذکر احادیث مربوط به بدعت و قیاس در دین اختصاص داده است.

3.. معانی الأخبار: ص ۳۹۳ ح ۴۳.

  • نام منبع :
    ایمان در قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری و سیدحسین فلاح زاده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 120718
صفحه از 436
پرینت  ارسال به