191
ایمان در قرآن

بنا بر این، هر چیزی که اساس و ریشه‌ای در دین ندارد و بر پایه نظر شخصی از دین دانسته شود، بدعت در دین به شمار می‌آید. نوگرایی و بدعت‌گذاری در دین، امری ناپسند و ممنوع است؛ زیرا دستورهای دین از ناحیه وحی، بی کم و کاست، به پیامبر خدا صلی الله علیه و اله رسیده است و نباید ندارد چیزی به آن افزوده شود. ملاک دینداری تا برپایی قیامت، سنّت و سیره پیامبر خاتم صلی الله علیه و اله خواهد بود و کسی که چیز تازه‌ای به عنوان دین به آن بیفزاید، در دین خدا، روش ناپسندی نهاده است. امام صادق علیه السلام در باره حلال و حرام خداوند می‌فرماید:

۰.حَلالُ مُحَمَّد حَلالٌ أبَداً إلى یَومِ القِیامَةِ وَ حَرامُهُ حَرامٌ أبَداً إلى یَومِ القِیامَةِ لا یَکُونُ غَیرُهُ وَ لا یَجی‏ءُ غَیرُهُ.۱

۰.حلال محمّد براى همیشه تا روز قیامت، حلال است و حرام وى براى همیشه تا روز قیامت، حرام است. جز آن، دین دیگرى نیست و شریعت دیگرى به غیر آن نمى‌آید.

همان طور که در فصل سوم گذشت، فطرت و سرشت آدمی، نخستین خاستگاه ایمان است و دین و ایمان، در فطرت انسان‌ها ریشه دارند. با توجّه به این که نیازهای فطری در نوع انسان‌ها ثابت اند، معارف دینی همواره برای بشریت نو و تازه هستند و غبار کهنگی به خود نمی‌گیرند. از این رو، سخن اسلام، برای مردم هر عصری، تازگی دارد و به نوگرایی دینی نیاز نمی‌شود. چنانچه پیام قرآن و احادیث به درستی برای مردم بیان گردد، نیازی به برساختن مطالب دینی نو، بر اساس میل مردمان هر زمان نخواهد بود.

از آن جا که معارف قرآن و آموزه‌های حدیثی، در فطرت انسان‌ها ریشه دارند و امور فطری، کهنه نمی‌شوند، قرآن برای هر نسلی جدید است و لزومی ندارد در هر زمانی مطابق میل و خواست مردم تفسیر شود. از امام هادی علیه السلام نقل است که در پاسخ سؤال: چه سرّی است که قرآن هر چه بیشتر خوانده و بحث شود، بر تازگی و طراوت آن افزوده می‌شود؟ فرمود:

۰.إنَّ اللَّهَ تَعَالَى لَم یَجعَلهُ لِزَمَانٍ دُونَ زَمَانٍ وَ لا لِنَاسٍ دُونَ نَاسٍ فَهُوَ فی کُلِّ زَمانٍ جَدیدٌ وَ عِندَ کُلِّ قَومٍ غَضٌّ إلىٰ یَومِ القِیامَةِ.۲

1.. الکافی: ج ۱ ص ۵۸ ح ۱۹.

2.. الأمالی، طوسی: ص ۵۸۰ ح ۱۲۰۳.


ایمان در قرآن
190

اراده خداوند می‌نگرد و برای غیر خدا تأثیر مستقل از خداوند قائل نمی‌شود. توحید خالص، آن است که انسان در تمام امور زندگی، به خداوندی که سبب تمام سبب‌هاست، توجّه داشته باشد و به هیچ سببی جز خدا در زندگی اعتماد نکند. در یاد‌آوری امور، به دست آوردن روزی، بر طرف کردن آفت‌ها، شفای بیماری‌ها و سایر امور زندگی، تأثیر اراده و خواست خداوند را ببیند. از نگاه موحّد، به اذن خداوند، دارو موجب بهبودی، غذا موجب سیری، آب موجب سیرابی و تغییر انگشتر موجب یادآوری می‌گردد. کسی که تغییر دادن انگشتر یا بستن نخ به انگشت یا یادداشت کردن را واسطه‌هایی بداند که به اذن خداوند، موجب یادآوری می‌شوند، نگاهی توحیدی و خالی از شرک دارد و کسی که تأثیر این امور در یادآوری را مستقل بداند، نگاهی شرک‌آلود دارد.

چنانچه رفتار انسان در مناسبت‌های روزمرّه به گونه‌ای باشد که نشان دهد هیچ مؤثّری را در نظام هستی جز خداوند نمی‌پذیرد، از شرک خفی نجات پیدا می‌کند و به توحید خالص دست می‌یابد.

۵. بدعت در دین

بدعت در لغت از مادّه «بدع» به معنای نوآوری و پدید آوردنی است که بی‌سابقه و بدون پیروى از دیگران باشد.۱ بدعت و نوآوری در دین، آن است که چیزی در کتاب و سنّت، ریشه نداشته باشد؛ ولی از دین دانسته شود.۲ راغب اصفهانی در مورد بدعت در مذهب می‌نویسد:

۰.البِدعةُ في المذهب: إيراد قول لم یستنّ قائلها و فاعلها فيه بصاحب الشريعة و أماثلها المتقدّمة و اُصولها المتقنة.۳

۰.بدعت در مذهب، وارد کردن سخنى است که گوینده آن‏ و عمل کننده‏ به آن بر روش و سیره صاحب شریعت و کتاب و سنّت نباشد.

1.. ر.ک: کتاب العین: ج ۲ ص ۵۴: «البدع: إحداث شي‏ء لم یكن له من قبل خلق و لا ذكر و لا معرفة» و مفردات ألفاظ القرآن: ص ۳۸: «الإبداع: إنشاء صنعة بلا احتذاء و اقتداء».

2.. «البدعة بالكسر فالسكون الحدث في الدين، و ما ليس له أصل في كتاب و لا سنّة» (مجمع البحرین: ج ۱ ص ۱۶۴).

3.. مفردات ألفاظ القرآن: ص ۳۹.

  • نام منبع :
    ایمان در قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری و سیدحسین فلاح زاده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 120706
صفحه از 436
پرینت  ارسال به