شرک، دارای مراتبی است که مراتب پایین آن، شرک خفی و مراتب بالای آن، شرک جلی نامیده میشود.
شرک جلی
شرک جلی، آن است که انسان به صورت آشکار، برای خداوند، همتا و شریک قرار دهد. به همین دلیل، شرک جلی، شرک در اعتقاد است. کسی که در الوهیت، ربوبیت، خالقیت و رازقیت برای خداوند همتایی قرار دهد، مرتکب گناه بزرگی میشود و از آمرزش خداوند، محروم میگردد:
۰.(إنَّ اللهَ لا یَغفِرُ أن یُشرَکَ بِهِ وَ یَغفِرُ ما دُونَ ذلِکَ لِمَن یَشاءُ وَ مَن یُشرِک بِاللهِ فَقَدِ افتَرى إثماً عَظیما.۱
۰.بى تردید، خداوند این [گناه] را که براى او شریک قرار داده شود، نمىآمرزد و غیر آن (/ فروتر از آن) را براى هر کس که بخواهد، [بدون توبه] مىآمرزد و هر که به خدا شرک ورزد، حقّا که گناهى بزرگ را افترا بسته است).
شرک جلی به خداوند، خطرناکترین آفت ایمان است و ایمان را از پایه و اساس نابود میکند؛ زیرا پایه ایمان، بر توحید و باور به یگانگی خداوند، استوار است و توحید با شرک جمع نمیشود. هر کجا شرک، آشکار گردد، ایمان، جایگاه خود را از دست میدهد و بدون تردید، انسانِ مبتلا به شرک جلی، از زمره اهل ایمان خارج میگردد. از همین رو، امیر مؤمنان علیه السلام میفرماید:
۰.آفَةُ الإیمانِ الشِّرکُ.۲
۰.شرک، آفت ایمان است.
شرک خفی
افزون بر مراتب بالای شرک، مراتب پایین شرک نیز آفت ایمان به شمار میآیند. شرک خفی، آن است که انسان از نظر اعتقادی، مؤمن و موحّد باشد؛ ولی در گفتار و کردارش، نشانههای بیتوجّهی به توحید وجود داشته باشد. چنین فردی در دل به توحید و یگانگی خداوند باور