183
ایمان در قرآن

مسیر ایمان پایدار بماند، لازم است از این خصلت ناپسند دوری ورزد و جان خویش را از آن پاکیزه سازد.

کسی که بر کبرورزی پافشاری ورزد، از حق روی‌گردان می‌شود و قدرت تسلیم در برابر حق را از دست می‌دهد. امیر مؤمنان علیه السلام می‌فرماید:

۰.مَنِ استَکبَرَ أدبَرَ عَنِ الحَق.۱

۰.کسی که گردنکش باشد، از حق، روی می‌گرداند.

بر اساس برخی از احادیث، اگر انسان بخواهد ریشه‌های کفر و بی‌ایمانی را در وجود خود بخشکاند، باید از سه خصلت حرص، حسد و استکبار دوری کند. این سه خصلت، انسان را به کفر می‌کشانند. اگر انسان در وجود خود آنها را بیابد و علاج نکند، به تدریج به بی‌دینی و بی‌ایمانی کشیده می‌شود. امام صادق علیه السلام می‌فرماید:

۰.اُصُولُ الکُفرِ ثَلاثَةٌ: الحِرصُ وَ الاستِکبَارُ وَ الحَسَدُ.۲

۰.ریشه‌های کفر، سه چیزند: آزمندی، گردنکشی و حسادت.

استکبار (خودبزرگ‌بینی) از صفات ابلیس است و همان‌ گونه که او در اثر استکبار، کافر گردید، می‌تواند زمینه کفر را در انسان پدید آورد. در حقیقت، ریشه نخستین کفری که در جهان تحقّق پیدا کرد، استکبار است. پیامبر خدا صلی الله علیه و اله در این باره می‌فرماید:

۰.إیّاکُم وَ الکِبرَ، فإنَّ إبلیسَ حَمَلَهُ الکِبرُ عَلى أن لا یَسجُدَ لآدَمَ علیه السلام.۳

۰.از تکبّر دوری کنید؛ زیرا ابلیس را تکبّر وا داشت که برای آدم علیه السلام سجده نکند.

زمانی که خداوند، فرمان سجده برای آدم را صادر فرمود، همگان اطاعت کردند و تنها ابلیس سر باز زد. خداوند، او را سرزنش کرد و از او پرسید: چه چیز موجب شد تا سجده نکنى؟ ابلیس در پاسخ گفت: من از او بهترم؛ مرا از آتش آفریدى و او را از گل.۴ تکبّر و

1.. الکافی: ج ۲ ص ۳۹۴ ح ۱.

2.. الکافی: ج ۲ ص ۲۸۹ ح ۱.

3.. تاریخ دمشق: ج ۴۹ ص ۴۰.

4.. (قالَ ما مَنَعَكَ أ لَّا تَسجُدَ إِذ أَمَرتُكَ قالَ أَنَا خَيرٌ مِنهُ خَلَقتَني‏ مِن نارٍ وَ خَلَقتَهُ مِن طين؛ [خدا] فرمود: آن گاه که تو را امر کردم، چه چیز مانع شد که سجده نکردی؟ گفت: من از او بهترم. مرا از آتش آفریدی و او را از گل آفریدی) (اعراف: آیۀ ۱۲).


ایمان در قرآن
182

قرآن کریم به مخالفان هشدار می‌دهد که انسان حق‌پذیر، به حقّانیت قرآن گواهی می‌دهد و ایمان می‌آورد؛ ولی کبرورزان در برابر قرآن، بزرگی نشان می‌دهند و ایمان نمی‌آورند.

از نگاه قرآن، خطر کبرورزی، با بی‌ایمانی و بی‌دینی، برابر است. به همین دلیل، قرآن، هر مستکبری را ظالم و هر ظالمی را مستکبر می‌خواند. کسانی در زمین، به بزرگ‌انگاری و تکبّر رو می‌آورند که اهل ظلم و ستم‌پیشگی باشند. از این رو استکبار، همچون ظلم، آفت ایمان به شمار می‌رود و خداوند، بر دل انسان متکبّر و ستمگر مُهر شقاوت می‌زند تا نتواند با خدا و دین ارتباط بر قرار کند:

۰.(کَذلِکَ یَطبَعُ اللهُ عَلى‏ کُلِّ قَلبِ مُتَکَبِّرٍ جَبَّارٍ.۱

۰.این گونه، خداوند بر دل هر متکبّر زورگویی مُهر [شقاوت] مى‏نهد).

عامل بدعاقبتی و نگون‌بختی بسیاری از انسان‌ها در قیامت، کبرورزی و بزرگ‌‌انگاری در دنیاست. کسانی که در برابر دستورهای اعتقادی، عملی و فضایل نفسانی که از جانب پروردگار برای آنها فرستاده شده است، گردنکشی نشان دهند و تسلیم نباشند، در قیامت، گرفتار حسرت و اندوه می‌گردند. در آن روز، انسان از کرده‌های ناصواب خود پشیمان می‌شود و آرزوی بازگشت به دنیا و زندگی ایمانی دارد تا راه درست را انتخاب کند. وقتی انسان در قیامت اظهار حسرت می‌کند و از خداوند طلب بازگشت به دنیا می‌نماید، از سوی خداوند، چنین پاسخ می‌آید:

۰.(بَلى‏ قَد جاءَتکَ آیاتی‏ فَکَذَّبتَ بِها وَ استَکبَرتَ وَ کُنتَ مِنَ الکافرینَ.۲

۰.چرا! آیات [و نشانه‏هاى] من به سراغ تو آمد؛ امّا تو آنها را تکذیب کردى و تکبّر ورزیدى و از کافران بودى).

در سر تا سر زندگی، آیات و نشانه‌های خداوند به سوی انسان می‌آیند؛ ولی او با کبر ورزیدن و خودبزرگ‌بینی، بی‌ایمانی و نافرمانی را پیشه می‌کند و زمینه نگون‌بختی خویش را فراهم می‌سازد. بنا بر این، کبرورزی و گردنکشی، آفت ایمان است و بر کسی که بخواهد در

1.. غافر: آیۀ ۳۵.

2.. زمر: آیۀ ۵۹.

  • نام منبع :
    ایمان در قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری و سیدحسین فلاح زاده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 120629
صفحه از 436
پرینت  ارسال به