173
ایمان در قرآن

موسی علیه السلام پیامبر خداوند است و با این که از دل و جان باور داشت که معجزات موسی علیه السلام نشانه حقّانیت اوست، خیره‌سری پیشه کرد و ایمان نیاورد. خدای متعال در قرآن، عامل انکار حقایق و بی‌توجّهی به ندای درون را ستم‌پیشگی و برتری‌جویی دانسته، در باره فرعونیان می‌فرماید:

۰.(وَ جَحَدُوا بِها وَ استَیقَنَتها أنفُسُهُم ظُلماً وَ عُلُوًّا فَانظُر کَیفَ کانَ عاقِبَةُ المُفسِدین.۱

۰.و آنها (معجزات) را در حالى که باطنشان به آنها یقین پیدا کرده بود، از روى ظلم و برترى‏جویى، انکار کردند. پس بنگر که عاقبت فسادانگیزان چگونه بود!).

تاریکی ظلم و ستم، چنان بر دل‌های فرعونیان سایه افکنده بود که با وجود آگاهی از پیامبری موسی علیه السلام و اعتراف قلبی به حقّانیت او، نبوّت او را نپذیرفتند و ایمان نیاوردند.

در این باره، قرآن از مشرکان عصر پیامبر خاتم صلی الله علیه و اله یاد می‌کند که با وجود علم به حقّانیت پیامبر خدا، در اثر ستم‌پیشگی، به انکار او روی آوردند. آنان با نیش سخن، موجبات رنج و اندوه پیامبر صلی الله علیه و اله را فراهم آوردند و با دروغگو خواندن ایشان، به انکار حقّانیت او پرداختند. خدای متعال در دفاع از پیامبر خویش، انکار حقّانیت او را به منزله تکذیب آیات و دلایل روشن خداوند دانسته و آنان را ستم‌پیشگانی خوانده است که آیات الهی را تکذیب می‌کنند:

۰.(قَد نَعلَمُ إنَّهُ لَیَحزُنُکَ الَّذی یَقُولُونَ فَإنَّهُم لا یُکَذِّبُونَکَ وَ لکِنَّ الظَّالِمینَ بِآیاتِ اللهِ یَجحَدُون.۲

۰.به یقین مى‏دانیم که آنچه آنها مى‏گویند [و تو را ساحر و شاعر و مجنون مى‏خوانند]، تو را غمگین مى‏سازد. در واقع، آنها تو را تکذیب نمى‏کنند؛ ولی ستمکاران، آیات [و نشانه‏هاى] خدا را انکار مى‏کنند).

ظاهر سیاق آیه اقتضا دارد که در پایان آیه، به جای استفاده از واژه «الظالمین»، ضمیر مناسب به کار گرفته شود و پایان آیه چنین باشد: «و لکنّهم بآیات اللّٰه یجحدون». در حالی که در این جا، از ضمیر به اسم ظاهر عدول می‌نماید و می‌فرماید: (وَ لکِنَّ الظَّالِمِینَ بِآیاتِ

1.. نمل: آیۀ ۱۴.

2.. انعام: آیۀ ۳۳.


ایمان در قرآن
172

۰.إیّاکَ وَ الظُّلمَ؛ فَإنَّهُ أکبَرُ المَعاصِی.۱

۰.از ستم بپرهیز، که آن بزرگ‌ترین گناه است.

ظلم، گناهی است که موجب سختی قلب، تیرگی جان و ویرانی دل می‌شود. دلی که در اثر ستم، به ویرانه تبدیل شود، نمی‌تواند با خدا و دین ارتباط بر قرار کند. ستمکاران، در اثر ستم‌پیشگی، زمینه راهیابی ایمان به قلب را از بین می‌برند. از این رو، پیامبر خدا صلی الله علیه و اله می‌فرماید:

۰.إیَّاکُم وَ الظُّلمَ؛ فَإنَّهُ یُخرِبُ قُلُوبَکُم.۲

۰.از ستم کردن بپرهیزید، که آن، دل‌های شما را ویران می‌کند.

کسی که به هر شکل مرتکب ستم شود، راه بی‌ایمانی را در پیش گرفته است. حتّی ستم‌های ناچیز، به ایمان آسیب می‌زنند. هر چند ممکن است چنین ستم‌هایی در آغاز، بی‌ایمانی به دنبال نداشته باشند، ولی پافشاری بر آنها، ایمان را سلب می‌کند.

به این ترتیب، یکی از عوامل اصلی ناپایداری در مسیر ایمان، ستم و ستمکاری است. ستمکاری، موجب‌ بریده شدن پیوندهای ایمانی و همچون سایر گناهان، سبب زنگار گرفتن و ویرانی دل می‌شود. از این رو ستمکار، نه تنها ایمان نمی‌آورد، بلکه نشانه‌های روشن دین را انکار می‌کند. قرآن کریم، سبب انکار آیات روشن الهی را ظلم و ستم می‌داند و می‌فرماید:

۰.(بَل هُوَ آیاتٌ بَیِّناتٌ فی‏ صُدُورِ الَّذینَ أُوتُوا العِلمَ وَ ما یَجحَدُ بِآیاتِنا إلَّا الظَّالِمُون.۳

۰.بلکه این (قرآن) آیات روشنى است در سینه‏هاى کسانى که به آنان علم [الهى] داده شده و هرگز آیات ما را جز ستمکاران انکار نمى‏کنند).

بر اساس این آیه، ستم‌پیشگی، سبب انکار آیات الهی است. خدای متعال در قرآن از فرعونِ ستم‌پیشه یاد می‌کند که با وجود باور قلبی به حقّانیت فرستاده خداوند، با خیره‌سری، نشانه‌های حقّانیت او را نپذیرفت. او با مشاهده آیات و معجزات الهی دریافته بود که

1.. غرر الحکم: ج ۲ ص ۲۹۶ ح ۲۶۶۵.

2.. بحار الأنوار: ج ۷۲ ص ۳۱۵ ح ۳۴.

3.. عنکبوت: آیۀ ۴۹.

  • نام منبع :
    ایمان در قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری و سیدحسین فلاح زاده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 120681
صفحه از 436
پرینت  ارسال به