165
ایمان در قرآن

تا به شبهه‌های منکران ربوبیّت و یگانگی خداوند، پاسخ دهند و ردّیه‌ای بر ادلّه آنان بنگارند. امام صادق علیه السلام در پاسخ مفضّل، رساله مفصّلی تألیف فرمود که به توحید مفضّل شهرت یافته است. امام علیه السلام در آغاز این رساله ارزشمند، خطاب به مفضّل بن عمر می‌فرماید:

۰.وَ لَعَمری ما اُتِیَ الجُهَّالُ مِن قِبَلِ رَبِّهِم وَ إنَّهُم لَیَرَونَ الدَّلالاتِ الواضِحاتِ وَ العَلاماتِ البَیِّناتِ فی خَلقِهِم وَ ما یُعایِنُونَ فی مَلَکُوتِ السَّماواتِ وَ الأرضِ وَ الصُّنعَ العَجیبَ المُتقَنَ الدَّالَّ عَلَى الصَّانِعِ.

۰.به جان خودم سوگند که نادانان، از سوی پروردگارشان ضربه نخوردند. آنان دلالت‌های آشکار و نشانه‌های روشن را در وجود خویش می‌بینند و [می‌بینند که] آنچه از ملکوت آسمان‌ها و زمین و آفرینش شگفت‌انگیز و استوار گیتی مشاهده می‌کنند، نشان از وجود سازنده دارد.

سپس در باره نقش گناه و نافرمانی خداوند در بی‌دینی و الحاد می‌فرماید:

۰.وَ لَکِنَّهُم قَومٌ فَتَحُوا عَلَى أنفُسِهِم أبوابَ المَعاصی وَ سَهَّلُوا لَها سَبِیلَ الشَّهَواتِ فَغَلَبَتِ الأهواءُ عَلَى قُلُوبِهِم وَ استَحوَذَ الشَّیطانُ بِظُلمِهم عَلَیهم وَ کَذَلِکَ یَطبَعُ اللَّهُ عَلى‏ قُلُوبِ المُعتَدینَ.۱

۰.امّا این مردمان، درهای گناهان را به روی خویش گشودند و راه‌ شهوت‌ها را بر خود هموار ساختند. از این رو، هوس‌ها بر دل‌هایشان چیره گشت و بر اثر ستم خودشان، شیطان وجود آنان را تسخیر کرد و این چنین، خداوند بر دل‌های تجاوزگران، مُهر می‌زند.

از نگاه امام صادق علیه السلام، بی‌دینی و کفر، نتیجه گناه و نافرمانی خداوند است و آموزه‌های دینی به وسیله افرادی به سخره گرفته می‌شوند که راه شهوترانی و هوسرانی را برای خود هموار می‌یابند و افسار خویش را در اختیار شیطان قرار می‌دهند. این افراد، خواستار آزادی در اعمال ناروا و ناپسند هستند و در انجام انواع معاصی ابایی ندارند و با بی‌پروایی به زشتی‌ها رو می‌آورند. چنین افرادی، شایستگی پذیرش دین و ایمان را از دست می‌دهند. از این رو نشانه‌ها و نمودهای دینی را

1.. بحار الأنوار: ج ۳ ص ۱۵۲.


ایمان در قرآن
164

انکار وحی الهی و جدا شدن از دین و ایمان، سرنوشت کسی است که روز و شب خویش را با سگبازی و شرابخواری و انواع آلودگی‌ها سپری می‌کند. گناه، ظلم و کارهای ناشایست یزید، موجب شد تا با وجود تکیه بر مسند خلیفه خدا، آشکارا همه چیز را دروغ و افسانه بخواند و راه خود را از دین و ایمان جدا ‌کند. بدون تردید، تکذیب وحی و رسالت پیامبر صلی الله علیه و اله، نتیجه کثرت گناهان یزید است.

پس از آن که او اشعارش را خواند و به محضر اهل بیت علیهم السلام جسارت کرد، زینب علیها السلام از جا برخاست و در ضمن خطبه‌ای مفصّل فرمود:

۰.الحَمدُ لِلَّهِ رَبِّ العالَمینَ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى جَدِّی سَیِّدِ المُرسَلینَ صَدَقَ اللَّهُ سُبحَانَهُ کَذَلِکَ یَقُولُ (ثُمَّ کانَ عاقِبَةَ الَّذینَ أساؤُا السُّواى‏ أن کَذَّبُوا بِآیاتِ اللّٰهِ وَ کانُوا بِها یَستَهزِؤُنَ).۱

۰.سپاس، خداوند را که پروردگار جهانیان است، و درود بر جدّم، سَرور پیامبران! راست فرمود خداوند پاک که می‌فرماید: (سپس عاقبت کسانى که کارهاى زشت انجام دادند، این شد که آیات خدا را تکذیب کردند و آنها را به سُخره می‌گرفتند).

استشهاد زینب علیها السلام به این آیه نشان می‌دهد که سخنان کفرآلود یزید، نتیجه گنهکاری و تبهکاری اوست. از این رو، آیه شریف در مقام بیان فرجام بد گناه و کارهای ناپسند است.

جدا شدن از ایمان و مخالفت با دین، نتیجه گناه و نافرمانی خداوند است. گناه، موجب سلبِ گوهر ایمان از کانون جان انسان می‌شود. انسان گنهکار، با اعمال ناپسند و بی‌تقوایی، روح و جان خویش را آلوده می‌کند. با افزایش آلودگی گناهان، جوهر عقل و فطرت، آلوده می‌گردد و پیوند انسان با معنویت و ایمان گسسته می‌شود. سرانجام گنهکاری، افسانه پنداشتن وحی و انکار نبوّت پیامبران الهی خواهد بود. بنا بر این، ریشه انکار توحید و نبوّت، گناه و نافرمانی خداوند است.

در زمان امام صادق علیه السلام، گروهی از زنادقه با ترویج افکار ملحدانه، شبهه‌هایی در میان مسلمانان ایجاد کردند. مفضّل بن عمر به امام صادق علیه السلام نامه‌ای نوشت و از ایشان خواست

1.. الاحتجاج: ج ۲ ص ۳۵.

  • نام منبع :
    ایمان در قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری و سیدحسین فلاح زاده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 120732
صفحه از 436
پرینت  ارسال به