۱. شریعت اسلام
در برخی از آیات قرآن، اهل ایمان در کنار پیروان سایر ادیان الهی ذکر شده‌اند. مراد از ایمان در این آیات، شریعتی است که از سوی خداوند بر قلب مقدّس پیامبر صلی الله علیه و اله وحی شده است:
۰.(إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ الَّذینَ هادُوا وَ الصَّابِئُونَ وَ النَّصارىٰ مَن آمَنَ بِاللهِ وَ الیَومِ الآخِرِ وَ عَمِلَ صالِحاً فَلا خَوفٌ عَلَیهِم وَ لا هُم یَحزَنُونَ.۱
۰.به یقین، کسانى که به اسلام ایمان آوردهاند و کسانى که یهودى و صابئی۲ و مسیحی اند، هر کس [از این گروهها که در عصر پیامبر خود] به خدا و روز واپسین ایمان آورده و عمل شایسته انجام داده باشد، [در روز قیامت] نه بیمى بر آنها مىرود و نه اندوهگین مىشوند).
مؤمنانی که در کنار یهودیان و صابئیان و مسیحیان ذکر شده‌اند، پیروان شریعت اسلام هستند که مسلمان نامیده می‌شوند. بنا بر این در این جا ایمان به معنای دین اسلام به کار رفته است.
۲. باور قلبی همراه با اقرار زبانی
در برخی از آیات قرآن، واژه «ایمان» برای باورِ حقایق دینی همراه با اقرار زبانی، به کار رفته است. در این آیات، مفهوم ایمان بر دو پایه اعتقاد قلبی و اعتراف زبانی استوار است. کاربرد این معنا، در آیاتی است که خداوند، واژه ایمان را در کنار عمل صالح به کار برده است:
۰.(إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُم خَیرُ البَرِیَّةِ.۳
۰.مسلّماً کسانى که ایمان آورده و عملهاى شایسته انجام دادهاند، آنهایند که بهترین مخلوقات اند).
در چنین آیاتی، به کسی که حقایق غیبی عالم را باور و با زبان به آنها اعتراف کند، مؤمن گفته شده است. خداوند در این آیات، عمل صالح را از مفهوم ایمان جدا کرده و در کنار آن قرار داده است.
