۰.اوست که شما را آفرید. پس برخى از شما کافر است و برخى از شما مؤمن است).
بر اساس این آیه، انسانها پس از آفرینش، به دو گروه مؤمن و کافر تقسیم میشوند و از همان آغاز خلقت، در این دو گروه جای دارند؛ ولی بر اساس آیه مورد بحث ما (وَ هُوَ الَّذي أنشَأكُم مِن نَفسٍ واحِدَةٍ فَمُستَقَرٌّ وَ مُستَودَعٌ)، انسانها از ابتدا به مؤمن و کافر تقسیم نمیشوند؛ بلکه در آغاز خلقت، همگان مؤمن هستند و در سرانجام، به دو گروه مؤمن و کافر تقسیم میشوند. در حقیقت، کسانی که دارای ایمان مستقر باشند، مؤمن میمانند و کسانی که ایمانشان مستودع باشد، به دلیل از دست دادن گوهر ایمان، به گروه کافران میپیوندند.
در برخی از احادیث، ائمّه علیهم السلام برای بیان مفهوم این آیه، هم به معنای ظاهری آیه و هم به تفسیر باطنی آن اشاره نمودهاند. سعید بن ابی اصبغ میگوید: زمانی که از امام صادق علیه السلام در باره مفهوم «مستقر» و «مستودع» در آیه شریف (فَمُستَقَرٌّ وَ مُستَودَعٌ)۱ سؤال شد، فرمود:
۰.مُستَقَرٌّ فِی الرَّحِمِ وَ مُستَودَعٌ فِی الصُّلبِ وَ قَد یَکُونُ مُستَودَعَ الإیمانِ ثُمَّ یُنزَعُ مِنهُ وَ لَقَد مَشَى الزُّبَیرُ فِی ضَوءِ الإیمانِ وَ نُورِهِ حَتَّى قُبِضَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و اله حَتَّى مَشَى بِالسَّیفِ وَ هُوَ یَقُولُ لا نُبَایِعُ إِلَّا عَلِیّاً.۲
۰.قرار گرفته در رحم و سپرده در صُلب. گاهی به شخص، ایمان سپرده میشود و سپس از او گرفته میشود. [مثلاً] زبیر در پرتو ایمان و روشنایی آن حرکت میکرد، به طوری که وقتی پیامبر خدا صلی الله علیه و اله از دنیا رفت، او با شمشیرش به راه افتاد و میگفت: با کسی جز علی بیعت نمیکنیم.
بر اساس این حدیث، آیه شریف به دو گونه ظاهری و باطنی قابل تفسیر است. تفسیر ظاهری آیه، همان است که پیش از این، در بیان سوم از دیدگاه مفسّران بیان گردید؛ یعنی مراد از «مستقر»، کسی است که با سپری کردن سِیر وجودی خود در صُلبِ پدران، به رحم مادران منتقل شده و آماده استقرار در زمین گردیده است و مراد از «مستودع»، کسی است که این سِیر را طی نکرده و هنوز به صورت امانت در صُلب پدران باقی است.