واژه «مستودَع»، از مادّه «وَدع» به معنای «ترک کردن» است.۱ از آن جا که امور ناپایدار، محلّ خود را ترک میکنند، به آنها «مستودَع» گویند. امانت را نیز ودیعه میگویند؛ زیرا در نزد امانتدار به صورت ناپایدار و موقّت میماند و پس از سرآمدنِ زمان امانت، آن محل را ترک میکند و به نزد صاحب امانت باز میگردد. پس، از این جهت که محلّ خود را ترک میکند، به آن ودیعه میگویند. همچنین به محلّی که امانت در آن نهاده میشود،۲ مستودَع گفته میشود؛ زیرا جایگاه همیشگی آن نیست و پس از مدّتی ترک گفته میشود. با توجّه به این که ایمان ناپایدار، در محلّ همیشگی خود، قرار ندارد و پس از مدّتی از مؤمن جدا میشود و او را ترک میکند، ایمان مستودع نامیده میشود.
دو واژه «مستقر» و «مستودع» که در کلمات اهل بیت علیهم السلام برای پایداری و ناپایداری ایمان به کار رفتهاند، از آیه زیر بر گرفته شدهاند:
۰.(وَ هُوَ الَّذی أنشَأکُم مِن نَفسٍ واحِدَةٍ فَمُستَقَرٌّ وَ مُستَودَعٌ.۳
۰.و اوست که شما را از یک نفْس آفرید. پس [برخى از شما] مستقر است و [برخى] به ودیعت نهاده شده).
بر اساس این آیه، خداوند انسانها را بر دو گونه آفریده است: عدّهای را مستقر و عدّهای را مستودع. به تعبیر دیگر، هر چند خدای متعال، همه انسانها را از یک نفْس به وجود آورده است، ولی انسانها در آفرینش، به دو گونه پایدار و ناپایدار تقسیم میشوند. در باره مقصود از دو واژه «مستقر» و «مستودع» در این آیه، تفاسیر مختلفی بیان شده است که میتوان آنها را در دو دسته مطرح ساخت:
الف ـ دیدگاه مفسّران
گروهی از مفسّران، بر اساس ظاهرِ آیه شریف، بیانهای مختلفی را در تفسیر آن مطرح ساختهاند. بر اساس بیان نخست، انسانهایی که خلقت آنها در رحِم مادران کامل گشته،