121
ایمان در قرآن

ایمان به رجعت، ایمان به قضا و قدَر. بنا بر این، قرآن در هشت عنوان و احادیث اهل بیت علیهم السلام در یازده عنوان، اموری را که ایمان به آنها واجب است، معرّفی می‌کنند. مؤمن، کسی است که به تمام این موارد نوزده‌گانه، باور داشته باشد.

در این جا این پرسش مطرح می‌شود که: چرا در سخن مشهور، اصول دین یا واجبات اعتقادی که ایمان به آنها بر هر مسلمانی واجب است، تنها در عناوینِ توحید، نبوّت، معاد، عدل و امامت بیان شده‌اند، در حالی که بر اساس آنچه گذشت، هر مسلمان باید به نوزده امر، ایمان داشته باشد؟

پاسخ، این است که آنچه به عنوان اصول دین شناخته می‌شود، عناوین جامعی هستند که تمام موارد نوزده‌گانه را در بر می‌گیرند. تمام آنچه در رابطه با خداوند، ایمان به آن واجب است، در عنوان توحید می‌آید، مانند ایمان به یگانگی خداوند، نفی شریک از او و سایر صفات ثبوتیه و سلبیه. همچنین تمام اموری که از شئون رسالت‌اند، در عنوان نبوّت جمع می‌شوند، مانند ایمان به کتاب‌های آسمانی، ایمان به آنچه بر پیامبر خاتم نازل شده و سایر موارد. بسیاری از اموری که در احادیث اهل بیت علیهم السلام مطرح شده و مربوط به حوادث پس از مرگ هستند، همگی در ایمان به معاد خلاصه می‌شوند، مانند سؤال قبر، بهشت و دوزخ، صراط و میزان. از این رو، کسی که خود را به باورِ این پنج عنوان ملتزم بداند، به حقّانیت تمام واجبات اعتقادی، که در قرآن و احادیث مطرح شده‌اند، اعتراف خواهد داشت.

نکته‌ای که در این جا با آن رو به رو می‌شویم، قرار دادن عدل و امامت به عنوان دو اصل جداگانه، در ردیف اصول اعتقادی است. با توجّه به این که عدل، از صفات خداوند است، می‌توان آن را از عنوان توحید دانست. از سویی، امامت را می‌توان در ادامه حرکت پیامبران و از شئون رسالت به شمار آورد که پیامبر صلی الله علیه و اله مردم را به پذیرش آن فرا خوانده است. با این نگاه، عنوان نبوّت شامل امامت هم می‌شود. حتّی ایمان به معاد، از اموری است که پیامبران مردم را به آن دعوت می‌کنند و بر کسی که به نبوّت ایمان داشته باشد، لازم است ایمان به معاد را هم بپذیرد. پس ایمان به توحید و نبوّت، بیانگر ایمان به عدل و معاد و امامت نیز هست و لازم نیست آنها را به صورت مستقل ذکر کنیم. بر این اساس، آیا بهتر نیست اصول


ایمان در قرآن
120

اقرار به رجعت، از عقاید مخصوص شیعیان است که بر اساس آن، هم‌زمان با ظهور امام زمان ـ عجّل اللّٰه تعالی فرجه ـ گروهی از مؤمنان و صالحان که در زمان‌های پیش از ظهور از دنیا رفته‌اند، به اذن خداوند، زنده می‌شوند و در رکاب حجّت علیه السلام قیام جهانی او را رقم می‌زنند. بر اساس این حدیث، شیعه حقیقی، کسی است که به رجعت، معترف باشد و آن را انکار نکند.

نکته‌ای که در ایمان به رجعت و برخی از امور اعتقادی دیگر نظیر فرشتگان، انبیای الهی و کتاب‌های آسمانی شایسته دقّت است، کافی بودن ایمان اجمالی در این موارد است. به بیان دیگر، در این موارد، ایمان به تمام جزئیّات و خصوصیات ضرورت ندارد و باور به این امور به صورت کلّی برای تحقّق ایمان، کافی است. همین اندازه که انسان مسلمان، معتقد باشد که پیش از قیامت، گروهی از انسان‌ها به اذن خداوند به دنیا رجعت می‌کنند، کافی است. در مورد فرشتگان نیز همین که به وجود فرشتگانی معتقد باشیم که از سوی خداوند، مأمور به وظایف الهی نظیر ابلاغ وحی هستند، کفایت می‌کند و ایمان به اموری نظیر مادّی یا مجرّد بودن فرشتگان، تعداد آنها و نوع اعمالی که انجام می‌دهند، لازم نیست. در مورد کتاب‌های آسمانی و برخی از امور دیگر نیز همین اندازه که به کلّیت آنها ایمان داشته باشیم، کفایت می‌کند و اعتقاد به جزئیّات لزومی ندارد.

اصول پنجگانه اعتقادی

با توجّه به مطالب این فصل، دانستیم که از نگاه قرآن، ایمان و اعتقاد به هشت امر لازم است: ایمان به غیب، ایمان به خدا، ایمان به فرشتگان، ایمان به کتاب‌های آسمانی، ایمان به انبیای الهی، ایمان به روز قیامت، ایمان به خاتم انبیا، ایمان به آنچه از سوی خداوند بر پیامبر خاتم صلی الله علیه و اله نازل شده است. از جمله مواردی که از سوی خداوند بر پیامبر خاتم نازل گردیده، اموری هستند که ایمان به آنها در احادیث پیامبر اسلام و اهل بیت گرامی ایشان لازم دانسته شده است. این امور را می‌توان در یازده عنوان بیان کرد: ایمان به ولایت و امامت اهل بیت، ایمان به معراج، ایمان به سؤال قبر، ایمان به بهشت، ایمان به دوزخ، ایمان به صراط، ایمان به میزان، ایمان به وجوب واجبات و حرمت محرّمات، ایمان به شفاعت،

  • نام منبع :
    ایمان در قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری و سیدحسین فلاح زاده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 120187
صفحه از 436
پرینت  ارسال به