بر اساس این حدیث، تفاوت اسلام و ایمان، نیّت است. مراد از نیّت، داشتن انگیزه الهی در انجام امور است. اگر انسان در انجام دستورهای دین، انگیزه الهی داشته باشد، مؤمن است و اگر چنین انگیزه‌ای نداشته باشد، در مرتبه اسلام است.
نیّت و قصد قربت داشتن، از باور قلبی ناشی میگردد و تا زمانی که باور به خداوند، در قلب انسان جای نگیرد، انگیزه الهی در او پیدا نمی‌شود. از این رو کسی می‌تواند عبادات را با انگیزه الهی انجام دهد که خداوند یکتا را باور کرده باشد و به حقّانیت نبوّت خاتم انبیا صلی الله علیه و اله معترف باشد. در این صورت می‌تواند در انجام عباداتی چون نماز، روزه، حج و... قصد قربت کند؛ ولی کسی که باور به خدا و پیامبر خدا در قلب او جای ندارد، برای فریب دیگران و ظاهرسازی عبادت می‌کند و نمی‌تواند در انجام عبادات، قصد قربت داشته باشد.
اسلام، آن است که انسان، آیین الهی را با جاری کردن شهادتین و انجام دستورهای آن در ظاهر، بپذیرد. در صورتی که انجام دستورهای دینی، با انگیزه الهی همراه باشد، ایمان به قلب او وارد می‌شود و در غیر این صورت، از مرتبه اسلام فراتر نمی‌رود. مقتضای ورود ایمان به قلب، داشتنِ انگیزه الهی و قصد قربت است.
۶. ایمان، در دل است
یکی از تفاوت‌های ایمان و اسلام که در احادیث ذکر شده است، آشکاریِ اسلام در ظاهر و مخفی بودن ایمان در قلب است. پیامبر خدا صلی الله علیه و اله می‌فرماید:
۰.الإسلامُ عَلانِیَةٌ وَ الإِیمَانُ فِی القَلبِ.۱
۰.اسلام، امری بیرونی است؛ ولی ایمان، در دل است.
اموری مانند اقرار زبانی، عبادت‌ها و رفتارهای دینی، نشانه‌های مسلمانی هستند، که همگی در رفتار و کردار انسان هویدایند؛ ولی جایگاه ایمان، قلب و باطن مؤمن است که از دیده دیگران پنهان است.
۷. پاداش خداوند بر پایه ایمان است
ایمان و اسلام از جهت اثری که دارند، با یکدیگر متفاوت اند. بر اساس برخی از احادیث،
