نمینگرد؛ بلکه در مقابل مولای حقیقی، با ادب تمام میایستد و نگاه خود را به زیر میافکند. امام صادق علیه السلام در باره تأثیر حرکت چشم در به وجود آمدن خشوع میفرماید:
۰.الخُشُوعُ غَضُّ البَصَرِ فِی الصَّلاةِ.۱
۰.خشوع، فرو هشتن چشم در نماز است.
فرو هشتن چشم، یکی از نشانههای خشوع ظاهری است. نماز خاشعان، با فروتنی ظاهری و باطنی در برابر حضرت حق همراه است. طبرسی رحمه الله در تفسیر دومین آیه از سوره مؤمنون، در بیان نماز خاشعان مینویسد:
۰.آنها در نماز، خاضع و خاکسار و فروتن اند. چشم خود را از جایگاه سجدهشان بر نمیدارند و به راست و چپ نمینگرند. حدیث شده که پیامبر خدا صلی الله علیه و اله مردی را دید که در نمازش با ریش خود بازی میکند. فرمود: «این مرد اگر دلش خاشع بود، بی گمان، اندامهای او نیز خاشع بودند». این حدیث نشان میدهد که در نماز، باید هم دل خاشع باشد، هم اعضا.۲
به بیان دیگر، اگر دل خاشع باشد، اندامها و اعضای نمازگزار هم خاشع خواهند بود، به طوری که دست خود را پایین میاندازد و با حضور قلب و ادب کامل به نماز میایستد. از این رو، خشوع واقعی، آن است که آثار آن افزون بر قلب، در اعضای بدن نیز ظاهر شود. طبرسی در ادامه به توضیح این مطلب میپردازد و مینویسد:
۰.خشوعِ قلب، این است که نمازگزار، همه فکر و ذهن خود را متوجّه نماز کند و دلش را از هر چه جز نماز است، فارغ گرداند، به طوری که در آن، جز عبادت و معبود چیزی نباشد، و خشوعِ اعضا، این است که چشمش را فرو اندازد و به نماز توجّه کند و از التفات به این سو و آن سو و بازی کردن [با ریش و جز آن] خودداری ورزد.
او سپس به انواع خشوع در آیات قرآن اشاره کرده، مینویسد: