293
ایمان در قرآن

۳. پیشتازان

سومین گروه از برگزیدگان خداوند، کسانی هستند که با تمام توان، از میراث الهی پاسداری می‌کنند و در عمل به قرآن، گوی سبقت را از دیگران می‌ربایند. این افراد از دل و جان برای پاسداری از قرآن مایه می‌گذارند و در ترویج و تبلیغ این کتاب آسمانی، نهایت تلاش خویش را به کار می‌گیرند. مراد از عمل به قرآن، به کار بستن اموری است که خداوند به آنها فرمان می‌دهد. خدای متعال، جز به نیکی فرمان نمی‌دهد، چنان که در قرآن می‌فرماید:

(إنَّ اللّٰهَ یَأمُرُ بِالعَدلِ وَ الإحسانِ وَ إیتاءِ ذِی القُربى‏ وَ یَنهى‏ عَنِ الفَحشاءِ وَ المُنکَرِ وَ البَغیِ یَعِظُکُم لَعَلَّکُم تَذَکَّرُون.۱

۰.به یقین، خداوند به عدالت [فردى و عائلى و اجتماعى] و نیکى کردن و اداى حقوق خویشاوند [خود و خویشاوند معصوم پیامبر] فرمان مى‏دهد و از گناهان بسیار زشت و عمل‏هاى ناپسند و تجاوز باز مى‏دارد. شما را پند مى‏دهد. باشد که تذکّر یابید).

بر اساس این آیه، تمام خواسته خداوند از انسان را می‌توان در دو جمله بیان کرد: عمل کردن به عدل و کارهای نیک، و اجتناب از کارهای ناشایست و ستم. خواسته اسلام و قرآن، جز این نیست و خداوند، بشر را به غیر از این دو، فرمان نمی‌دهد. به همین جهت، پیشتازانِ پاسداری از قرآن، کسانی هستند که در عمل به نیکی‌ها و خودداری از زشتی‌ها، جلودار باشند و از دیگران سبقت بگیرند. این مطلب موجب می‌شود تا بر ایمان آنها افزوده گردد و روز به روز به قلّه ایمان نزدیک‌تر شوند.

بر اساس برخی از احادیث، پیشتازان امّت، پیامبر خدا صلی الله علیه و اله و اهل بیت ایشان علیهم السلام هستند که در عمل به نیکی‌ها، بر دیگران پیشی گرفته‌اند. در حقیقت، آنها کامل‌ترین مصداق پیشتازان هستند. بجز ایشان، هر کس در پاسداری از میراث الهی، به وظیفه خود عمل کند، در زمره پیشتازان امّت خواهد بود و در درگاه الهی، از مقرّبان به شمار می‌آید. پیامبر خدا صلی الله علیه و اله و اهل بیت علیهم السلام، در صف اوّل پیشتازان امّت ایستاده‌اند و هر کس در پیروی از ایشان، سبقت بجوید، به آنها خواهد پیوست:

1.. نحل: آیۀ ۹۰.


ایمان در قرآن
292

بعد، به پلّه بالاتر صعود می‌کند و به مقام قرب الهی ـ که مرتبه پیشتازان است   می‌رسد. با توجّه به این که هدف آیه، بیان سیر تکامل انسان است، برگزیدگان خداوند را از درجه پایین ذکر کرده و در نهایت، به درجه عالی پایان داده است.

۲. از آن جا که در میان امّت اسلامی و برگزیدگان خداوند، تعداد ظالمان به نفْس، بیش از برگزیدگان دیگر است، ذکر آنان را مقدّم ساخته است. در حقیقت، برای بیان ترتیب گروه‌های امّت اسلامی، کمّیت در نظر گرفته شده است. چون تعداد ظالمان به نفْس، بیش از گروه‌های دیگر است، نخست آنها را ذکر کرده است و پیشتازان، با وجود قرار گرفتن در رتبه بالاتر، به جهت اندک بودن نسبت به دیگران، در آخر یاد شده‌اند.

۳. از نگاه امام صادق علیه السلام این که خدا ظالمان به نفْس را ابتدا ذکر کرده، برای آن است که از رحمت خدا مأیوس نشوند. خدای متعال، از باب لطف و رحمت، نخست از بنده‌های گنهکار یاد می‌کند تا از رحمت خدا نومید نگردند و برای بازگشت به آغوش الهی، تلاش کنند. پس این مطلب، برای امید دادن به بندگان گنهکار است. از سویی، پیشتازان را آخر ذکر کرده است تا به عمل خود مغرور نشوند؛ زیرا در صورتی که به کردار خود، مغرور شوند، از مراتب قرب الهی سقوط می‌کنند و ظالم به نفْس خواهند شد. از این رو، ایشان را در آخر ذکر می‌کند تا هشداری برایشان باشد.۱

۲. میانه‌روان

دومین گروه از پیروان پیامبر اسلام صلی الله علیه و اله و میراثداران قرآن، تا اندازه‌ای پاسدار احکام قرآن هستند و به وظایف دینی خود عمل می‌کنند. این افراد به پاسداری از واجبات دینی پایبندند و در انجام نماز، روزه، خمس‌، زکات و سایر دستورهای دینی کوتاهی نمی‌کنند. در عین حال، با تمام توان برای عمل به قرآن به میدان نمی‌آیند و تمام ظرفیت خویش را در پاسداری از میراث گران‌بهای الهی به کار نمی‌گیرند. به تعبیری، هر چند به فرایض الهی عمل می‌کنند، ولی آن گونه که بایسته و شایسته است، در پاسداری از این میراث گران‌بها تلاش نمی‌کنند.

1.. ر.ک: تفسیر نمونه: ج ۱۸ ص ۲۶۵.

  • نام منبع :
    ایمان در قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری و سیدحسین فلاح زاده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 120410
صفحه از 436
پرینت  ارسال به