بنا بر این، نور ایمان، قلب تمام اهل ایمان را به یک اندازه روشن نمی‌کند و مؤمنان، از نظر رتبه مساوی نیستند و درجات ایشان در نزد خداوند متفاوت است. هر اندازه ایمان انسان، زیادتر و کامل‌تر باشد، مقام و منزلت او نزد خداوند بالاتر می‌رود و به این ترتیب، جایگاه برتری خواهد داشت. امام صادق علیه السلام می‌فرماید:
۰.بِالزِّیادَةِ بالإیمان یتَفاضَلُ المُؤمِنُونَ بِالدَّرَجاتِ عِندَ اللَّهِ.۱
۰.با افزون شدن ایمان، مؤمنان با درجات، نزد خداوند بر یکدیگر برتری می‌یابند.
به دیگر سخن، درجات مؤمن با زیادت ایمان، ارتباط و پیوستگی دارد. هر چه ایمان انسان بیشتر باشد، درجات او نزد خداوند بالاتر می‌رود. مراتب مؤمنان و انبیای الهی در عالم پس از مرگ، به خاطر درجات ایمانی است که پیش از مرگ، در این عالم به دست آورده‌اند.
پایین‌ترین درجه ایمان
گروهی از مردم، ایمان خود را به کمال می‌رسانند و به بالاترین درجات ایمان دست می‌یابند و در مقابل، برخی از مؤمنان، در پایین‌ترین درجات ایمان قرار دارند. میان این دو درجه، درجاتی وجود دارد که بر اساس فزونی ایمان، به سمت نقطه اوج بندگی بالا می‌رود.
بر اساس احادیث، کمترین درجه ایمان، آن است که انسان خداوند، پیامبر و سایر حجّت‌های الهی را بشناسد و از ایشان فرمان برد. کسی که شناختش از خدا، پیامبر و امام، به گونه‌ای باشد که در مقام عمل، به پیروی از ایشان گردن نهد، به کمترین درجه ایمان دست یافته است. پایین‌تر از این مرتبه، از حوزه ایمان خارج است و ایمان به شمار نمی‌آید.
سُلَیم بن قیس می‌گوید: مردی نزد امیر مؤمنان علیه السلام آمد و گفت: کمترین چیزی که بنده به سبب آن مؤمن است، چیست؟ امام علیه السلام به او فرمود:
۰.أمَّا أدنَى ما یَکُونُ بِهِ العَبدُ مُؤمِناً أن یُعَرِّفَهُ اللَّهُ تَبارَکَ وَ تَعالَى نَفسَهُ فَیُقِرَّ لَهُ بِالطَّاعَةِ وَ یُعَرِّفَهُ نَبِیَّهُ صلی الله علیه و اله فَیُقِرَّ لَهُ بِالطَّاعَةِ وَ یُعَرِّفَهُ إمامَهَ وَ حُجَّتَهُ فی أرضِهِ وَ شاهِدَهُ عَلَى خَلقِهِ فَیُقِرَّ لَهُ بِالطَّاعَةِ.
