175
ایمان در قرآن

کسانی که در برابر امیر مؤمنان علیه السلام ایستادند و از پذیرفتن ولایت ایشان خودداری کردند، نمونه آشکارِ مؤمنانِ ستمکار هستند. ابو بصیر می‌گوید: از امام صادق علیه السلام در باره این آیه سؤال کردم. امام علیه السلام در پاسخ فرمود:

۰.نَعُوذُ بِاللَّهِ یا أبا بَصیرٍ أن تَکُونَ مِمَّن لَبَسَ إیمانَهُ بِظُلمٍ.

۰.پناه به خدا ـ ای ابو بصیر ـ از این که جزء کسانی باشی که ایمانشان را با ستم در آمیختند.

‏سپس فرمود:

۰.أُولَئِکَ الخَوارِجُ وَ أصحابُهُم.۱

۰.اینان، خوارج و هم‌مسلکان آنها هستند.

با این که خوارج، اهل عبادت‌های سنگین و شب‌زنده‌داری‌ و تلاوت قرآن بودند، ایمانشان دچار آفت ظلم گردید و عاقبت به خیر نشدند. بر اساس حدیثی، امیر مؤمنان علیه السلام شبى از مسجد کوفه به همراه کمیل بن زیاد به سوى خانه خویش حرکت کرد. در میانه راه، از کنار خانه‌ای گذشتند که در آن دل شب، صدای زیبای تلاوت قرآن از صاحب آن خانه به گوش می‌رسید که آیه (أَمَّن هُوَ قانِتٌ آناءَ اللَّیلِ ساجِداً وَ قائِماً یَحذَرُ الآخِرَةَ وَ یَرجُوا رَحمَةَ رَبِّه؛۲[آيا آن كافرِ اهل عذاب بهتر است] یا كسى كه ساعات شب را در حال سجود و قيام، طاعت و خضوع دارد، از [عذاب] آخرت مى‏ترسد و رحمت پروردگار خود را اميدوار است؟) را می‌خواند. کمیل با شنیدن صدای دل‌نشین و حزین آن مرد، در دل، احساس لذّت کرد و بى ‏آن که چیزى بر زبان آورد، از حال معنوی او احساس خوبی یافت. در این هنگام، امام علیه السلام به او فرمود:

۰.یا کُمَیلُ! لا تُعجِبکَ طَنطَنَةُ الرَّجُلِ إنَّهُ مِن أهلِ النَّارِ وَ سَأُنَبِّئُکَ فِیمَا بَعدُ.۳

۰.ای کمیل! طنین صدای این مرد، تو را خوش نیاید، که او اهل آتش است. زود است که در آینده، تو را [از او] خبر دهم.

کمیل از این مسئله در تعجّب فرو رفت. مدّتى گذشت تا سرانجام کار خوارج، به آن جا

1.. تفسیر العیّاشی: ج ۱ ص ۳۶۷ ح ۵۰.

2.. زمر: آیۀ ۹.

3.. إرشاد القلوب: ج ۲ ص ۲۲۶.


ایمان در قرآن
174

اللَّهِ یَجحَدُونَ). این مطلب، اشاره به آن است که ریشه سخنان منکران پیامبر خدا صلی الله علیه و اله، ظلم و ستم‌پیشگی است، نه اموری مثل نادانی یا قصور.۱ بنا بر این، یگانه عامل ایستادگی در برابر دعوت پیامبر اسلام صلی الله علیه و اله و انکار حقّانیت ایشان، ستم‌پیشگی و ظلم است. ستم‌پیشگی و طغیان، مانع ارتباط ستمگر با خداوند و پذیرشِ دین الهی می‌شود و او را به انکار نشانه‌های روشن الهی وادار می‌کند.

بر اساس آیاتی که تا کنون بیان شد، ستمکاران به آیات الهی، «جحد» می‌ورزند. واژه «جحد» در زبان عربی به معنای انکار از روی علم و آگاهی است.۲ جحد، آن است که انسان، حقیقتی را با وجود علم به آن، انکار ‌کند، مانند انکار بدهکاری،‌ با وجود علم به آن. ریشه انکار حقایق، جهل و نادانی نیست؛ چرا که ستم‌پیشگان، با وجود آگاهی و اعتراف قلبی به حقّانیت اسلام و قرآن، از پذیرش حقیقت، سر باز می‌زنند و ایمان نمی‌آورند. ستمکار، با این که حق بودن دین را می‌داند، در اثر ستمکاری، از سخن حقّ پیامبر الهی رو بر می‌‌گرداند و تسلیم آن نمی‌شود. این گونه است که در احادیث، ظلم، به عنوان خطرناک‌ترین گناه مطرح شده است.

ظلم، آفت بزرگ ایمان و مانع پایداری آن است. وقتی گناه ظلم، روح و جان انسان را فراگیرد، شایستگی گوهر ایمان از او سلب می‌گردد. کسی که باورها و کردارش با ظلم و تجاوز به دیگران همراه گردد، به آفت‌های ایمان مبتلا می‌گردد و در مسیر ایمان پایدار نمی‌ماند. تنها کسانی از آفت‌های ایمان در امان هستند که ایمانشان با ستم آمیخته نشود. قرآن کریم در این باره می‌فرماید:

۰.(الَّذینَ آمَنُوا وَ لَم یَلبِسُوا إیمانَهُم بِظُلمٍ أُولئِکَ لَهُمُ الأمنُ وَ هُم مُهتَدُون.۳

۰.کسانى که ایمان آوردند و ایمانشان را به ستمى نیامیختند [و اعتقاد به مبدأ را با ثنویّت یا تثلیث یا تعدّد ارباب و نیز عقاید قلبى را با فسق عملى مخلوط نکردند]، آنهایند که برایشان ایمنى است و آنها هدایت ‏یافتگان ‌اند).

1.. ر.ک: المیزان: ج ۷ ص ۶۲.

2.. «الجحود: الإنكار مع العلم» (صحاح اللغة: ج ۲ ص ۴۵۱).

3.. انعام: آیۀ ۸۲.

  • نام منبع :
    ایمان در قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری و سیدحسین فلاح زاده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 120719
صفحه از 436
پرینت  ارسال به