فصل یکم
تعریف ایمان
نخستین گام برای دستیابی به مفهوم واژه «ایمان» در قرآن کریم، واژه‌شناسی آن در زبان عربی است. سپس شایسته است با کاربردهای این واژه در آیات و احادیث آشنا شویم تا روشن شود مفهوم این واژه در قرآن، با مفهوم لغوی، یکسان است یا با پیدایش شریعت اسلام، مفهوم تازه‌ای از آن اراده گردیده است.
واژه‌شناسی «ایمان»
واژه «ایمان»، از مادّه (أمن) اشتقاق یافته است. از نظر ابن فارس، این مادّه، بر دو معنای نزدیک به هم دلالت دارد. او در این باره می‌نویسد:
۰.الهَمزةُ و الميمُ و النّونُ أصلانِ مُتقاربانِ: أحدُهما الأمانةُ التی هی ضدُّ الخيانةِ و معناها سُكونُ القلبِ و الآخَرُ التَّصديقُ وَ المَعنيانِ كما قُلنا مُتدانيانِ.۱
۰.همزه و میم و نون (أمن)، دو معنای اصلی نزدیک به هم دارد: یکی از آن دو، به معنای امانت است ـ که متضادّ خیانت است ، یعنی آرامشِ دل، و دیگری به معنای تصدیق است. همان گونه که گفتیم، این دو معنا به هم نزدیک اند.
پس مفهوم ریشه ایمان، آرامش جان و تصدیق است که دو معنای نزدیک به هم هستند. مراد از تصدیق، باورِ یک حقیقت و گواهی دادن بر درستی آن است. انسان زمانی یک حقیقت را باور می‌کند و بر درستی آن گواهی می‌دهد که به آن اطمینان داشته باشد و دلش آرام گیرد. پس از آن که دل به حقّانیت یک مطلب آرامش پیدا کرد، به درستی آن اعتراف می‌کند.
