703
الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)

نمودار(۱۶ ـ ۱) نمودار تئوریک الگوی مورد نظر سلیگمن در باره هیجان‏‏های مثبت

البته سلیگمن، تفسیر زندگی خوب به لذّت لحظه‏ای را یک «توهّم» می‏داند و معتقد است که مجموع احساسات لحظه‏ای ما یک برآورد بسیار ناقص از شیوه قضاوت ما در باره میزان خوب یا بد بودن زندگی است.۱ وی با اشاره به یک بررسی، از چیزی به نام «استحقاق احساسات مثبت» در برابر «راه‏های میان‏بر» نام می‌بَرَد و می‏گوید که مردم، احساس مثبت ماشینی و بدون استحقاق را نمی‏پذیرند و مایل اند چیزی را که احساس می‏کنند، مستحقّ آن باشند. بر همین اساس، تصریح می‏کند: «این باور که ما برای بهره‏مندی از شادی، لذّت، شور، راحتی و شعف می‏توانیم به راه‏های میان‏بُر متوسّل شویم، به جای این که با استفاده از قابلیت‏ها و فضیلت‏های شخصیِ خود، استحقاق برخورداری از آنها را به دست آوریم، باعث می‏شود که گروه بسیاری از مردم در اوج رفاه و ثروت، از فقدان معنویت در رنج

1.. سلیگمن، مارتین، شادمانی درونی، ص۱۵ و ۱۶.


الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
702

مسرت‏بخش‏، خشنودی و شادی ـ‏ که حاصل لذّت‏‏های کنونی هستند ـ‏ می‏شود. مطابق نظر سلیگمن، لذّت‏های زمان حال، بر دو قسم‏ اند: یکی از آنها لذّت‏های حسی است که از دو منبع حاصل می‏شوند: ۱. لذّت‏‏های بدنی،۱ مانند: لذّت ناشی از نوشیدن آب به هنگام تشنگی یا لذّت ناشی از رفع دیگر نیاز‏های فیزیولوژیکی؛ ۲. لذّت‏‏های بالاتر یا پیچیده۲ که مستلزم یادگیری و آموزش هستند، مانند: گوش دادن به یک نوای آرام‏بخش (موسیقی یا وعظ دینی) یا نگاه کردن به طلوع خورشید و لذّت بردن از آن. تفاوت لذّت این دو منبع، در دامنه تأثیرگذاری آنهاست؛ لذّت نوع نخست، آنی و فوری است و لذّت نوع دوم، هر چند حسّی است، امّا دامنه اثرگذاریِ بیشتری دارد.۳

امّا سلیگمن، علاوه بر لذّت‏‏های‏ حسّی یاد شده، از نوع دیگری از لذّت‏ها هم نام می‏بَرَد که‏ حسّی نیستند و ناشی از انجام دادن اعمالی خاص و هدفمند از سوی اشخاص اند. وی این لذّت‏ها را «مسرّت‏بخش‏ها»۴ نامیده است. زمانی لذّت‏ مسرّت‏بخش‏ها را درک می‏کنیم که عملی مانند: کوه رفتن، ورزش کردن یا خواندن کتاب جذّاب و مورد علاقه‏مان را انجام بدهیم. بخشی از مسرّت‏بخش‏ها و لذّت به دست آمده از آنها هم از انجام دادن اعمالی به دست می‌آید که مطابق با توانمندی‏ها و فضیلت‏‏های شخصی افراد است که در نوع دوم زندگی خوب از نظر روان‏شناسان مثبت‏گرا از آن سخن گفته خواهد شد.

هیجان‏‏های مثبت در باره آینده: هیجان‏‏هایی چون امید و خوش‏بینی ـ‏ که به ویژه در شیوه‌‏‏های اِسنادی و تبیینی افراد به کار گرفته می‏شوند ـ، از مهم‏ترین هیجان‏های مثبت در باره آینده اند. نمودار زیر، آن بخش از الگوی مورد نظر سلیگمن در روان‏شناسی مثبت‏گرا را که در باره هیجان‏‏های مثبت است، نشان می‏دهد.۵

1.. sensual or somatic pleasures.

2.. complex or higher pleasures.

3.. سلیگمن، ۲۰۰۲ (به نقل از براتی، ۱۳۸۸).

4.. gratifications.

5.. براتی، ۱۳۸۸.

  • نام منبع :
    الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    سوم
تعداد بازدید : 64482
صفحه از 839
پرینت  ارسال به