مذهب و بهداشت روانی

مذهب از راه تأمین بهداشت روانی نیز بر شادکامی تأثیر می‏گذارد. بتسون^۲ و همکاران، همبستگی مثبت بین مذهب درونی و سلامت روان، و همبستگی منفی بین مذهب بیرونی و سلامت روان را به دست آوردند. در مطالعه دیگری، ایدلر، ۲۸۱۱ فرد سال‏خورده را در نیوهاون بررسی کرد و دریافت که افسردگی در کسانی که به کلیسا می‏رفتند، یا به طرز خصوصی عبادت و نیایش می‏کردند، کمتر بود.

آرگایل می‏گوید: مذهبی بودن می‏تواند آثار فشار روانی را خنثا کند. پارک و همکارن دریافتند که دانشجویانی که از لحاظ مذهب درونی در سطح بالایی بودند، پس از وقایع منفی زندگی، احساس افسردگی، اضطراب یا کاهش عزّت نفس نمی‏کردند.

وی در بخش دیگری می‏افزاید: به طور کلّی، تعهّد مذهبی قطعاً با میزان کمتر خودکشی همبستگی دارد. کامستاک و پاتریچ نشان دادند که برای کسانی که هفته‏ای یک بار یا بیشتر به کلیسا می‏روند، نرخ خودکشی ۴۵ درصد در هر هزار نفر بود. در حالی که برای کسانی که هرگز به کلیسا نمی‏روند، این میزان، معادل ۲/۱ در هر هزار نفر بود. پیوستگی اجتماعی احتمالاً دلیل اصلی این موضوع است. میزان خودکشی در کلیساها و جوامعی که شبکه‏های اجتماعی قوی‏تر و میزان طلاق پایین‏تری دارند، کمتر است (بیت هالامی^۳ و آرگایل).^۴

مذهب و هیجانات مثبت

مراقبه متعالی، خدمات کلیسا و دیگر فعّالیت‏های مذهبی می‏توانند به هیجانات مثبت قوی منجر شوند که ممکن است در مقیاس‏های کلّی شادکامی، انعکاس یابند. آرگایل و هیلز،

1.. Diener., Lucas., oishi (۲۰۰۲).

2.. Batson.

3.. Beit Hallahmi.

4.. آرگایل، ۱۳۸۲، ص۲۶۵ ـ ۲۶۷.

الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)

686

خوب نبودن جسم و بدن، خوب بود. هیچ تغییری در وضعیت واقعی جسم و بدن آنها وجود نداشت.

آرگایل می‏افزاید: این امکان وجود دارد که نوع آرامش روانی و نگرش و دیدگاه مثبت ناشی از مذهب بتواند تأثیرات بدنی ایجاد کند. نتیجه این که مذهب، آثار مبتنی بر سلامت ذهنی خصوصاً بر سلامت وجودی دارد؛ امّا بر شادکامی کلّی، بهداشت جسم و روان نیز اثر دارد. بیشترین تأثیر آن بر سلامت جسم و روان است.^۱

مذهب و کاهش فشار روانی

مذهب، از راه کاهش فشار‏های روانی نیز بر شادکامی تأثیر می‏گذارد. سیژل^۲ و کندال^۳ دریافتند که در حالی که داغدیدگی، به افسردگی بیشتر خصوصاً برای مردان منجر شد، برای مردان همسر از دست داده که به کلیسا یا معبد تعلّق داشتند، خیلی کمتر بود. در واقع می‏تواند رشد ناشی از استرس وجود داشته باشد؛ یعنی در جایی که آشفتگی به واسطه تعبیر و تفسیر مجدّد و مثبت از وقایع، پذیرش، حمایت اجتماعی و هیجانی و مقابله مذهبی به نتایج مطلوب منجر می‏شود. این گونه رشد ناشی از استرس در کسانی که دارای مذهب درونی هستند، محتمل‏تر است.

پارگامنت، صد و سی مطالعه مربوط به مقابله مذهبی را مرور کرد و دریافت که در ۳۴ درصد آنها نتایج مثبت گزارش شده است و نیز این که اکثر مقابله‏های مذهبی موفّق، عبارت است از تصوّر کمک یا راه‏نمایی از خدا، مقابله مشترک که در آن خدا شریک تصمیمات است، شکل‏دهی و قالب‏بندی مجدّد نیک‏اندیشانه که در آن وقایع منفی به صورت مثبت‏تر به عنوان اراده خدا دیده می‏شوند و جستجوی حمایت از افراد روحانی یا جماعت کلیسا.^۴

داینر در بحثی به عنوان باور و بهزیستی می‏گوید: دانشمندان، ارتباط بین اعتقاد و انطباق با بحران را بررسی کرده‏اند. تحقیقات اخیر نشان داده که زنان بیوه که به طور منظّم عبادت،

1.. آرگایل، ۱۳۸۲، ص۲۶۴ و ۲۶۵.

2.. Siegel.

3.. Kendal.

4.. آرگایل، ۱۳۸۲، ص۲۷۵.

نام منبع :

الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)

سایر پدیدآورندگان :

عبّاس پسنديده

تعداد جلد :

1

ناشر :

انتشارات دارالحدیث

محل نشر :

قم

تاریخ انتشار :

1395

نوبت چاپ :

سوم

کتاب الگوی اسلامی شادکامی، در مدت زمان کوتاه، موفقیت‏ هایی را با عناوین؛ اثر شایسته تقدیر کتاب سال حوزه (۱۳۹۳)، اثر شایسته تقدیر کتاب سال جمهوری اسلامی ایران (۱۳۹۳) و نیز رتبه نخست جشنواره علامه طباطبایی مخصوص علوم انسانی اسلامی (۱۳۹۴) را کسب کرد.
آنچه که مهم به نظر می رسد اینست که همه فعالیت ‏های علمی می ‏تواند سیر صعودی و تکاملی داشته باشد. کتاب الگوی اسلامی شادکامی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و مولف محترم را بر آن داشت تا بعد از انتشار، اقدام به اصلاح و تکمیل کتاب نماید.
لازم به ذکر است ویراست دوم، متضاد با ویراست نخست نیست بلکه کامل‏تر از آن است. تغییراتی علمی که در ویراست دوم به لحاظ ساختاری و نوشتاری به وجود آمد به شرح ذیل می باشد:
الف) تغییرات ساختاری
۱) یکی از تغییرات عمدۀ نظری مربوط به «ساختار شادکامی» است. ساختار شادکامی، دو مؤلّفه دارد: رضامندی و نشاط. رضامندی در ویراست نخست، فقط یک حوزه داشت و آن، تقدیرهای خداوند متعال بود (رضایت از تقدیر).
بررسی‏ های بیشتر نشان داد که علاوه بر تقدیرها، زندگی ابعادی دارد که رضامندی در آنها نیز مطرح است. از این رو، حوزه ‏های سه‏ گانۀ زندگی یعنی معیشت، روابط اجتماعی و نظام سیاسی نیز به آن اضافه شدند که فصل‏ های رضایت اقتصادی، رضایت اجتماعی و رضایت سیاسی را به وجود آوردند.
علاوه بر این، تقسیمات مربوط به انواع تقدیرهای خداوند متعال نیز تغییر کرد. در ویراست نخست، تقدیرهای خداوند در مرحله اوّل به دو قسم «تکوینی و تشریعی» و سپس تقدیر تکوینی به «خوشایند و ناخوشایند» و تقدیر تشریعی به «طاعت و معصیت» تقسیم شده بودند. بررسی‏ های بیشتر نشان داد که طاعت و معصیت را می‏ توان در عنوان «تکلیف» تجمیع کرد و از آن‌ جا که تکلیف نیز سخت و دشوار است، آن را در ناخوشایندها قرار داد. از این رو، در این ویراست، نخست تقدیرهای خداوند متعال به دو قسم «خوشایند و ناخوشایند» و سپس تقدیرهای ناخوشایند به دو قسم «تکالیف و بلاها» تقسیم می‏ شوند.
۲) تغییر نظری دوم، مربوط به «پایۀ نظری رضامندی» است. در ویراست نخست، از «خیرباوری» به عنوان اساس رضامندی یاد شده بود. این، هر چند غلط نیست، ولی فقط مخصوص تقدیرهای خداوند متعال است. با اضافه شدن حوزه ‏های زندگی، مشخص شد که پایۀ نظری رضامندی، «خیر» (یا زندگی خوب) است که بخشی از آن، باور به خیر بودن تقدیرهای خداوند متعال است که از آن به «خیرباوری» یاد می‏ کنیم و بخش دیگر آن، تلاش برای تحقق زندگی خوب در ابعاد سه‏ گانۀ آن است که از آن به «خیرآوری» یاد می‏ کنیم.
۳) تغییر سوم مربوط به تجمیع بحث «وجه خیر بودنِ تقدیر» در یک جاست. در ویراست نخست، این بحث به تناسب، در سه جا پخش شده بود: بحث بلاها، بحث نعمت‏ها و بحث تکلیف‏ ها؛ امّا در این ویراست، همۀ آنها در فصل تقدیر خوب و رضایت از تقدیر الهی جمع شدند تا بهتر قابل فهم باشند.
۴) تغییر نظری سوم، مربوط به اضافه شدن مباحثی مانند: «مکانیزم تأثیر خیر بر شادکامی»، «مکانیزم تأثیر سرور بر شادکامی»، «مکانیزم تأثیر شکر بر رضامندی» و «مکانیزم تأثیر صبر بر رضامندی» «تعریف رضامندی»، «تعریف شکر» و «تعریف صبر» است.
۵) تغییر نظری چهارم، مربوط به فصل «شادکامی در روان‌شناسی مثبت‌گرا» است که به معرفی و نقد نظریه‌های شادکامی می‏پردازد. در این ویراست، اوّلاً به تناسب تغییر چارچوب نظری، نقدها نیز تغییراتی کردند و ثانیاً نظریۀ جدید سلیگمن نیز اضافه و بررسی شد.
۶) به لحاظ ساختاری نیز این ویراست، تغییراتی کرده است. یکی این که فصل الگوی اسلامی شادکامی که در ویراست نخست به جمع ‏بندی مطالب و معرفی الگو در یک نگاه در فصل یازدهم می‏ پرداخت، در این ویراست به فصل دوم منتقل شد تا پیش از هر بحثی، نخست یک معرفی اجمالی از الگو ارائه شود و سپس مباحث آن شروع گردد.
دیگری این که کل مطالب به دو بخش «مباحث نظری شادکامی» و «عوامل شادکامی» تقسیم شد و فصول مربوط به چارچوب نظری در بخش نخست و فصول مربوط به عوامل تحقق‌بخش در بخش دوم، ساماندهی شدند.
سوم این که به تناسب تغییر مبنای نظری رضامندی، سه فصل با عنوان‌های «رضایت اقتصادی»، «رضایت اجتماعی» و «رضایت سیاسی» اضافه شدند.
چهارم این که فصل مبانی خداشناختی، انسان‌شناختی و دین‌شناختی شادکامی که در ویراست نخست در یک فصل و جدا از دیگر مباحث نظری شادکامی آمده بودند، در این ویراست در فصل پایۀ نظری شادکامی و در کنار دیگر مباحث نظری شادکامی قرار گرفت تا مکمل یکدیگر باشند.
ب) تغییرات نوشتاری
به لحاظ نوشتاری نیز تا حد امکان سعی شد که مطالب، خلاصه شده و از نقل مستقیم آیات و روایات خودداری گردد و به پاورقی منتقل شوند تا حجم اثر، کمتر و مطالعه آن راحت‌تر گردد. با وجود افزایش چند فصل، تقریباً حجم کتاب تغییری نکرده است

نتیجه جستجو برای « »