خداوند متعال را به عنوان کسی که عارفان را به لذّت مناجاتش خو داده، یاد میکند.۱ به هر حال، یکی از بهترین راههای لذّتبخش ارتباط معنوی با پروردگار، دعا و مناجات با خداوند متعال است. معصومان علیهم السلام مناجاتهای عاشقانه و عارفانه زیادی با خداوند داشتهاند که تحلیل و بررسی آنها از حوصله این تحقیق، خارج است.
نکته مهم این که دل‌بستگی به دنیا، موجب از بین رفتن لذّت مناجات میگردد. به گزارش امام صادق علیه السلام، کمترین کیفری که خداوند متعال به دنیادوستان میدهد، این است که شیرینیِ مناجات خود را از آنان سلب میکند.۲
و ـ قرآن خواندن
قرآن، سخن خداوند و حاوی معارف اصیل و ناب الهی است و انسان، فطرتی پاک و خداجوی دارد. از این رو، آیات قرآن کریم، سخن دلنشینی از سوی خاستگاه اصلی انسان، یعنی خداوند متعال به شمار میرود. امام علی علیه السلام بر این باور است که هر کس به تلاوت قرآن انس گیرد، جدایی برادران، او را به تنهایی نیندازد.۳ به همین جهت، خواندن آیات نورانی قرآن کریم، مایه شادی قلب میگردد. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله از خداوند میخواهد که قلب او را با قرآن شاد سازد.۴ همچنین گاه قلب انسان زنگار میگیرد و همین میتواند موجبات کدورت و گرفتگیِ باطن شود. چیزی که میتواند این زنگار را از بین ببرد، قرآن است. ابن عمر نقل میکند که روزی پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «این دلها نیز همانند آهن، زنگار میبندد». به ایشان گفته شد: ای پیامبر خدا! صیقل دهنده دلها چیست؟ فرمود: «تلاوت
1.. امام زین العابدین علیه السلام ـ فِی المُناجاة الإِنجیلِیة ـ : یا مَن آنَسَ العارِفینَ بِطیبِ مُناجاتِهِ، وألبَسَ الخاطِئینَ ثَوبَ مُوالاتِهِ (بحار الأنوار، ج۹۴، ص۱۵۷، ح۲۲).
2.. امام صادق علیه السلام: إذا رَأَیتُمُ العالِمَ مُحِبّاً لِدُنیاهُ فَاتَّهِموهُ عَلى دینِکم؛ فَإِنَّ کلَّ مُحِبٍّ لِشَیءٍ یحوطُ ما أحَبَّ. وقال صلی الله علیه و آله: أوحَى اللّهُ إلى داودَ علیه السلام: لا تَجعَل بَینی وبَینَک عالِماً مَفتونا بِالدُّنیا؛ فَیصُدَّک عَن طَریقِ مَحَبَّتی؛ فَإِنَّ اُولئِک قُطّاعُ طَریقِ عِبادِی المُریدینَ. إنَّ أدنى ما أنَا صانِعٌ بِهِم أن أنزَعَ حَلاوَة مُناجاتی عَن قُلوبِهِم (الکافی، ج۱، ص۴۶، ح۴؛ علل الشرائع، ص۳۹۴، ح۱۲؛ مشکاة الأنوار، ص۱۴۰؛ تحف العقول، ص۳۹۷).
3.. مَن أنِسَ بِتِلاوَة القرآنِ لم تُوحِشهُ مُفارَقَة الإخوانِ (غرر الحکم، ح۸۷۹۰).
4.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: در دعایی که به امام علی علیه السلام آموزش داد:... اللّهُمَّ نَوِّر بِکِتابِکَ صَدرِی واشرَح بِهِ صَدرِی وفَرَّح بِهِ قَلبِی (الکافی، ج۲، ص۵۷۷، ح۲؛ قرب الإسناد، ص۵، ح۱۶).
