سه. لذّت بینایی
دیدن، بُعد دیگری از انسان است که لذّت خاص خود را دارد و میتواند بر نشاط و شادابی اثر بگذارد. این جا صحبت از زیبایی به میان میآید که بخشهایی دارد؛ امور زیبایی که چشمنوازند، موجب لذّت بینایی میشوند و از این طریق، به نشاط انسان کمک میکنند. مناظر زیبای طبیعت، یکی از این موارد است. البته حضور در مناطق خوش آب و هوا، گذشته از بُعد بینایی، از راه تنفّس هوای پاک و فرحبخش و تماس بدن با آن نیز موجب نشاط میگردد. مناطق بد آب و هوا، سبب کسالت و خمودگی میشوند. بنا بر این، با رفتن به مناطق یا مکانهای سرسبز و خرّم، میتوان لذّت این بُعد را تأمین، و به نشاط دست یافت.
از این گذشته، رنگ زرد نیز موجب سرور و شادابی از راه بینایی می‌شود. در روایتی، امام باقر علیه السلام پوشیدن کفش زردرنگ را باعث سرور دانسته است.۱ سرور، خود یکی از عوامل نشاط است که به تبیین آن خواهیم پرداخت.
از دیگر امور لذّتبخش برای بینایی، دیدن همسر زیباست. در روایات، یکی از ویژگیهای همسر شایسته، این دانسته شده که نگاه به چهره او سُرورآور باشد.۲
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در بیانی دیگر، به نگاه محبّتآمیز همسران به یکدیگر اشاره میکند و میفرماید: «هنگامی که بنده به صورت زنش و زنش به صورت او نگاه کند، خداوند به هر دوی آنها نظر رحمت میافکند».۳ البته دیدن همسر، میتواند بُعد جنسی نیز داشته باشد که در این صورت، دیدن همسر زیبا، دارای لذّت دوبُعدیِ «بینایی ـ جنسی» است.
بنا بر این، یکی از ویژگیهایِ همسران، آراستگی و خوشرویی آنهاست. آراستگی و خوشرویی، در حقیقت، به معنای تولید سیما و تصویر زیبا برای بیننده است.
البته شاید بتوان با الغای خصوصیت (و تسرّی دادن این اصل از روابط همسران به کلّ
1.. امام باقر علیه السلام میفرماید: مَنْ لَبِسَ نَعْلاً صَفْرَاءَ لَمْ یزَلْ ینْظُرُ فِی سُرُورٍ مَا دَامَتْ عَلَیهِ لِأَنَّ اللَّهَ عزّ و جلّ یقُولُ (صَفْراءُ فاقِعٌ لَوْنُها تَسُرُّ النَّاظِرِینَ) (سورۀ بقره، آیۀ ۶۹) (الکافی، ج۶، ص۴۶۶).
2.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: إِنَّ مِنَ الْقِسْمِ الْمُصْلِحِ لِلْمَرْءِ الْمُسْلِمِ أَنْ یکونَ لَهُ الْمَرْأَةُ إِذَا نَظَرَ إِلَیهَا سَرَّتْهُ... (همان، ج۵، ص۳۲۷، ح۵).
3.. إذا نَظَرَ العَبدُ إلی وَجهِ زَوجِهِ ونَظَرَت إلیهِ، نَظَرَ اللّه إلیهِمَا نَظَرَ رَحمةٍ، فإذا أَخذَ بِکَفِّهَا وأَخَذَت بِکَفِّهِ، تَسَاقَطَت ذُنُوبُهُما مِن خِلالِ أَصَابِعِهِمَا (مسند زید، ص۳۰۲؛ کنز العمّال، ج۱۶، ص۲۷۶، ح۴۴۴۳۷).
