بزرگتر بسنجد (مقایسه صعودی)، موجب افزایش سطح تحمّل و رضامندی میگردد. بنا بر این، در موقعیت ناخوشایند، مقایسه کاهنده رضامندی، مقایسه نزولی است، بدین معنا که فرد، وضع خود را با کسانی که کمتر مشکل دارند، بسنجد، و مقایسه افزاینده رضامندی، مقایسه صعودی است؛ بدین معنا که فرد وضع خود را با وضع کسانی که در موقعیت بدتر قرار دارند، مقایسه کند.
حال پرسش این است که اثر روانیِ هر کدام از این دو مقایسه چیست که چنین تأثیری در رضامندی دارد؟ پاسخ این است که مقایسه نزولی در ناخوشایندها، موجب بزرگنماییِ مشکل خود و کوچکنماییِ مشکل دیگران میگردد و همین، موجب افزایش فشار روانی میگردد و صبر و تحمّل فرد را کاهش و نارضایی را افزایش میدهد؛ امّا مقایسه صعودی در ناخوشایندها، موجب کوچکسازی مشکل خود و تحمّلپذیر شدن موقعیت میشود و بدین طریق، توان صبر افزایش مییابد و بر سطح رضامندی افزوده میشود. بنا بر این، فشار فراوان یک حادثه را میتوان از راه مقایسه نمودن آن با سختیهای بزرگتر، کاهش داد. توجّه به سختیهای بزرگتر، اندازه سختیِ وارد شده را کوچک میکند. لذا موجب کاهش تنیدگی و فشار روانی میگردد. با این مقایسه میتوان حوادث تلخ را به اندازه قابل تحمّل، تبدیل کرد. در برخی از متون حدیثی، از این روش برای کاهش فشار روانی استفاده شده است.
کسی خدمت امام صادقعلیه السلام رسید و گفت: مرا به چیزی سفارش کنید. امامعلیه السلام در لابه لای توصیههای خود به وی فرمود:
۰.وإذا اُصِبتَ بِمُصیبَةٍ فَاذکر مُصابَک بِرَسولِ اللّهِصلی الله علیه و آله فَإِنَّ النّاسَ لَم یصابوا بِمِثلِهِ أبَداً ولَن یصابوا بِمِثلِهِ أبَداً.۱
۰.و هر گاه به مصیبتی گرفتار شدی، مصیبت [فقدان] پیامبرصلی الله علیه و آله را به یاد آور که مردم به مصیبتی همانند آن، دچار نشدهاند و به مصیبتی همانند آن، گرفتار نخواهند شد.
امام علیعلیه السلام خود میگوید که ما با همین روش، خود را آرام میسازیم و مصیبتها را تحمّلپذیر میکنیم.۲ وقتی امیر مؤمنانعلیه السلام به شهادت رسید و این خبر را به امام حسینعلیه السلام
