گردد۱ و بهشت برین را به گناهی پست بفروشد۲ و از امور عبادی همانند نماز شب باز بماند،۳ زیان کرده است. جالب این که در متون دینی، تصریح شده کسانی که در تعارض دین و دنیا، جانب دنیا بروند، در حقیقت«خود» را باختهاند و هستیشان را از دست دادهاند!۴ و کسانی که به تعالی نفس بپردازند، برنده اند.۵
امام علیعلیه السلام: کسی را که دین خود را حفظ کند، برنده و خوشبخت می‌داند و کسی که دین خود را از دست بدهد، بازنده و بدبخت معرفی می‌کند.۶ امام صادقعلیه السلام به نقل از عیسی علیه السلام بیان میدارد که زیانکار کسی است که به دنیا اطمینان کند و به همین جهت توصیه نموده که دل از دنیا برکنید.۷
بنا بر این، مغبون واقعی کسی است که دین خود را به دنیا بفروشد و از خداوند متعال و آخرت خود غافل شود، نه کسی که دنیا را از دست داده باشد. علّت آن نیز این است که هستی انسان، با خدا و دین او پیوند خورده است. لذا ترک خدا و دین، به معنای از دست دادنِ «خود» است.
چهار. واژه مصیبت
در روایات، به عنوان یک قاعده مطرح شده که هر آنچه به مؤمن برسد و او از آن ناخرسند باشد، «مصیبت» است.۸ از این رو، اموری همچون: ترس و ناامنی، فقر و گرسنگی، و
1.. امام علی علیه السلام: التَّقصیرُ فی حُسنِ العَمَلِ إذا وَثِقتَ بِالثَّوابِ علَیهِ غَبنٌ (نهج البلاغة، حکمت ۳۸۴).
2.. امام علی علیه السلام: المَغبونُ مَن باعَ جَنَّة عَلِیة، بمَعصیة دَنِیة (غرر الحکم، ح۱۳۵۲).
3.. امام صادق علیه السلام: لا تَدَعْ قِیامَ اللَّیلِ، فإنَّ المَغبونَ مَن غُبِنَ قِیامَ اللَّیلِ (معانی الأخبار، ص۳۴۲، ح۱).
4.. امام علی علیه السلام: المَغبونُ مَن غَبَنَ نفسَهُ، و المَغبوطُ مَن سَلِمَ لَهُ دِینُهُ (نهج البلاغة، خطبۀ ۸۶).
5.. امام علی علیه السلام: ما المَغبوطُ إلّا مَن کانَت هِمَّتُهُ نَفسَهُ (غرر الحکم، ح۹۶۸۵).
6.. امام علی علیه السلام: المَغبونُ، مَن غَبَنَ دِینَهُ، و المَغبوطُ مَن حَسُنَ یقِینُهُ (التمحیص، ص۶۱، ح۱۳۶).
امام علی علیه السلام: المَغبونُ مَن غَبَنَ دِینَهُ، و المَغبوطُ مَن سَلِمَ له دِینُهُ و حَسُنَ یقِینُهُ (تحف العقول، ص۱۵۱).
7.. کانَ عیسَی بنُ مَریمَ علیه السلام یقولُ لِأصحابِهِ: یا بَنی آدَمَ اهرَبوا مِنَ الدُّنیا إلَی اللّهِ، وأخرِجوا قُلوبَکم عَنها؛ فَإِنَّکم لا تَصلُحونَ لَها ولا تَصلُحُ لَکم، ولا تَبقَونَ فیها ولا تَبقی لَکم، هِی الخَدّاعَةُ الفَجّاعَةُ، المَغرورُ مَنِ اغتَرَّ بِهَا، المَغبونُ مَنِ اطمَأَنَّ إلَیها، الهالِک مَن أحَبَّها هُوَ جازٍ وأرادَها، فَتوبوا إلی بارِئِکم وَاتَّقوا رَبَّکم، وَاخشَوا یوما لا یجزی والِدٌ عَن وَلَدِهِ، ولا مَولودٌ عَن والِدِهِ شَیئاً (الأمالی، صدوق، ص۶۵۰، ح۸۸۴؛ روضة الواعظین، ص۴۸۹).
8.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: ما أصابَ المُؤمِنَ مِمّا یَکرَهُ فَهُوَ مُصیبَةٌ (المعجم الکبیر، ج۸، ص۲۰۴، ح۷۸۳۱؛ المصنف، ←→ ابن ابی شیبة، ج۶، ص۲۵۹، ح۳).
نیز می‌فرماید: کُلُّ شَیءٍ ساءَ المُؤمِنَ فَهُوَ مُصیبَةٌ (عمل الیوم و اللیلة، ابن سنّی، ص۱۲۷، ح۳۵۳؛ کنز العمّال، ج۳، ص۲۹۸، ح۶۶۳۹).
