مرا از آنچه تو را بدان مبتلا ساخت، به سلامت داشت، در حالی که اگر او میخواست، [با من نیز] چنین میکرد».۱
موقعیت دیگر، فوت مردم است. درگذشت دیگران میتواند انسان را به نعمت وجود و عمر ـ که امکان استفاده بیشتر از دنیا را به انسان میدهد ـ، متوجّه سازد. سیره امام زین العابدینعلیه السلام این گونه بود که هر گاه جنازهای را میدید، میفرمود:
۰.الحَمدُ للّهِ الَّذی لَم یجعَلنی مِنَ السَّوادِ المُختَرَمِ.۲
۰.سپاسْ خدای را که مرا از زمره نابودشدگان قرار نداد!
از آنچه گذشت، به دست آمد که مقایسهها یا افزاینده سطح رضامندی هستند و یا کاهنده آن. از این رو، برای افزایش سطح رضامندی، باید نظام مقایسه را مدیریت کرد و این بدان معناست که در موقعیت خوشایند باید از مقایسه نزولی استفاده کند و وضعیت خود را با کسی که در سطح پایینتری قرار دارد، بسنجد تا داشتههای فرد برای وی نمایان شود و به مرتبه شُکر برسد و احساس رضامندی پیدا کند.
مسئله دیگر، تغییر ادبیات سخن گفتن است. یکی از ویژگیهای مقایسه صعودی، «ای کاش...» گفتن است. برای تغییر در وضعیت خود و جلوگیری از مقایسه صعودی، باید نوع سخن گفتن را تغییر داد. تصمیم بگیرید که دیگر در جملههایتان از «ای کاش» استفاده نکنید. در آغاز راه، تعداد آن را کاهش دهید و سپس آن را به صفر برسانید. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله از کسانی بود که هیچ گاه، در جملههایش «ای کاش...» را بر زبان جاری نمیکرد.۳
1.. عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ تَقُولُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ إِذَا نَظَرْتَ إِلَى الْمُبْتَلَى مِنْ غَیْرِ أَنْ تُسْمِعَه ـ الْحَمْدُ لِلَّه الَّذِی عَافَانِی مِمَّا ابْتَلَاکَ بِه ولَوْ شَاءَ فَعَلَ قَالَ مَنْ قَالَ ذَلِکَ لَمْ یُصِبْه ذَلِکَ الْبَلَاءُ أَبَداً (الکافی، ج۲، ص۹۷، ح۲۰؛ مشکاة الأنوار، ج۲، ص۱۵۶، ح۲۳۸۳؛ الأمالی، صدوق، ص۳۳۹، ح۴۰۲). نیز، ر.ک: طبّ الأئمّة، ابنا بسطام، ص۱۱۲؛ روضة الواعظین، ص۵۱۹.
2.. الکافی، ج۳، ص۱۶۷، ح۱؛ کتاب من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص۱۷۷، ح۵۲۵؛ تهذیب الأحکام، ج۱، ص۴۵۲، ح۱۴۷۲؛ الدعوات، ص۲۶۰ ح۷۴۰.
3.. امام صادق علیه السلام: لم یَکُن رَسولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله یَقولُ لِشَیءٍ قَد مَضی: لَو کانَ غَیرُهُ (الکافی، ج۲، ص۶۳؛ مشکاة الأنوار، ص۱۷).
