475
الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)

امام زین العابدینعلیه السلام از تجارت در وطن، دوستان صالح و فرزندان کمک‏کار۱ و امام باقرعلیه السلام از فرزندی که در شکل، اخلاق و صفات، شبیه پدر باشد۲ و امام صادقعلیه السلام از خانه گسترده،۳ مرکبی که برآورنده نیازهای خود و حقوق برادرانش باشد،۴ توان تأمین روزی خانواده،۵ قرار داشتن روزی فرد در دست نیکوکاران۶ و دیدن فرزند صالح،۷ و امام رضاعلیه السلام از سفیدی همسر،۸ بزرگی خانه، فراوانی دوستداران و سازگاری همسر،۹ به عنوان عامل سعادت یاد کرده‏اند.

در طرف مقابل، در روایات شقاوت، پیامبر خداصلی الله علیه و آله از همسایه بد، همسر بد، خانه کوچک و مرکب بد، به عنوان عوامل شقاوت دنیا یاد کرده است.۱۰ در روایت دیگری، ایشان

1.. امام زین العابدین علیه السلام: إنَّ مِن سَعادَة المَرءِ أن یکونَ مَتجَرُهُ فی بَلَدِهِ، ویکونَ خُلَطاؤُهُ صالِحینَ، ویکونَ لَهُ وُلدٌ یستَعینُ بِهِم (الکافی، ج۵، ص۲۵۷، ح۱ و ص۲۵۸، ح۳؛ کتاب من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۱۶۴، ح۳۵۹۸).
شبیه این روایت به اضافۀ موارد دیگری که در روایات نقل شده از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله آمده بود، از امام صادق علیه السلام نیز نقل شده است: مِن سَعادَة المَرءِ أن یکونَ مَتجَرُهُ فی بَلَدِهِ، ویکونَ لَهُ أولادٌ یستَعینُ بِهِم، وخُلَطاءُ صالِحونَ، ومَنزِلٌ واسِعٌ، وَامرَأَة حَسناءُ، إذا نَظَرَ إلَیها سُرَّ بِها وإذا غابَ عَنها حَفِظَتهُ فی نَفسِها (جامع الأحادیث، قمّی، ص۲۰۷).

2.. امام باقر علیه السلام: إنَّ مِن سَعادَة الرَّجُلِ أن یکونَ لَهُ الوَلَدُ یعرِفُ فیهِ شِبهَ خَلقِهِ وخُلُقِهِ وشَمائِلِهِ (الکافی، ج۱، ص۳۰۶، ح۳ و ج۶، ص۴، ح۲).

3.. مِنَ السَّعادَة سَعَة المَنزِلِ (همان، ج۶، ص۵۲۵، ح۱؛ المحاسن، ج۲، ص۴٤۹، ح۲۵۴۷).

4.. مِن سَعادَة المُؤمِنِ دابَّة یرکبُها فی حَوائِجِهِ، ویقضی عَلَیها حُقوقَ إخوانِهِ (الکافی، ج۶، ص۵۳۶، ح۷؛ المحاسن، ج۲، ص۴۶۶، ح۲۶۱۶).

5.. مِن سَعادَة الرَّجُلِ أن یکونَ القَیمَ عَلى عِیالِهِ (الکافی، ج۴، ص۱۳، ح۱۳؛ کتاب من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۱۶۸، ح۳۶۲۸؛).

6.. قالَ أبو عُبَیدَة [لِلإِمامِ الصّادِقِ علیه السلام]: اُدعُ اللّهَ لی ألّا یجعَلَ رِزقی عَلى أیدِی العِبادِ. فَقالَ علیه السلام: أبَى اللّهُ عَلَیک ذلِک إلّا أن یجعَلَ أرزاقَ العِبادِ بَعضِهِم مِن بَعضٍ، ولکنِ ادعُ اللّهَ أن یجعَلَ رِزقَک عَلى أیدی خِیارِ خَلقِهِ فَإِنَّهُ مِنَ السَّعادَة، ولا یجعَلَهُ عَلى أیدی شِرارِ خَلقِهِ فَإِنَّهُ مِنَ الشَّقاوَة؛ ابو عبیده به (تحف العقول، ص۳۶۱؛ مشکاة الأنوار، ص۲۳۴، ح۶۶۵).

7.. امام کاظم علیه السلام: إنَّ جَعفَرا علیه السلام کانَ یقولُ: سَعِدَ امرُؤٌ لَم یمُت حَتّى یرى خَلَفَهُ مِن نَفسِهِ (الغیبة، ‏طوسی، ص۴۱، ح۲۱).

8.. مِن سَعادَة الرَّجُلِ أن یکشِفَ الثَّوبَ عَنِ امرَأَة بَیضاءَ (الکافی، ج۵، ص۳۳۵، ح۷).

9.. امام رضا علیه السلام ـ فِی الفِقهِ المَنسوبِ إلَیهِ ـ : کبَرُ الدّارِ مِنَ السَّعادَة، وکثرَة المُحِبّینَ مِنَ السَّعادَة، ومُوافَقَة الزَّوجَة کمالُ السُّرورِ (فقه الرضا علیه السلام، ص۳۵۴؛ بحار الأنوار، ج۷۹، ص۳۰۳، ح۱۶).

10.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: أربَعٌ مِنَ الشَّقاوَة: الجارُ السَّوءُ، وَالمَرأَة السَّوءُ، وَالمَسکنُ الضَّیقُ، وَالمَرکبُ السَّوءُ (صحیح ابن حبّان، ج۹، ص۳۴۱، ح۴۰۳۲؛ مسند ابن حنبل، ج۱، ص۳۵۷، ح۱۴۴۵؛ بحار الأنوار، ج۷۶، ص۱۵۴، ح۳۴).


الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
474

آن جدیدند: دوستان صالح و کار در وطن. برای همسر نیز ویژگی سازگاری را بیان نموده است.۱ در روایت دیگری، دوستی آل محمّدصلی الله علیه و آله را نیز به این چهار مورد اضافه نموده است.۲ همچنین ایشان از خوش‏اخلاقی به عنوان عامل سعادت نام برده‏ است.۳

امام علیعلیه السلام از زیبایی۴ و ایمنی از زبان مردم،۵ خوش‏نامی میان مردم،۶ دانش(که موجب ارزشمندی در دنیا و آخرت است)، تقوا (که موجب بزرگواری است)، قناعت (که موجب بی‏نیازی است)، دوری از مردم (که موجب آسایش دو گیتی است)، فرمان‏برداری از خدا (که موجب سلامتی است)، حق‏پذیری (که موجب خضوع و تواضع است)، ترک هوس (که موجب عیش مثبت است) و سخاوت (که موجب ستودگی میان مردم است)، به عنوان نعمتْ یاد کرده است.۷

1.. أربَعَة مِن سَعادَة المَرءِ: الخُلَطاءُ الصّالِحونَ، وَالوَلَدُ البارُّ، وَالمَرأَة المُؤاتِیة، وأن تَکونَ مَعیشَتُهُ فی بَلَدِهِ (النوادر، راوندی، ص۱۱۰، ح۹۳؛ الجعفریات، ص۱۹۴).
اربع من سعادة المرء: زوجة صالحة، وولد ابرار، وخلطاء صالحون، ومعیشة فی بلاده (جامع الأخبار، ص۱۰۲). نیز، ر.ک: المحاسن، ص۶۲۵، ح۸۷ و ۸۸.
از امام صادق علیه السلام نیز چنین نقل شده است: ثَلاثَة مِنَ السَّعادَة: الزَّوجَة المُؤاتِیة، وَالأَولادُ البارّونَ، وَالرَّجُلُ یرزَقُ مَعیشَتَهُ بِبَلَدِهِ یغدو إلى أهلِهِ ویروحُ (الکافی، ج۵، ص۲۵۸، ح۲؛ تهذیب الأحکام، ج۷، ص۲۳۶، ح۱۰۳۲).

2.. امام صادق علیه السلام: خَمسَة مِنَ السَّعادَة: الزَّوجَة الصّالِحَة، وَالبَنونَ الأَبرارُ، وَالخُلَطاءُ الصّالِحونَ، ورِزقُ المَرءِ فی بَلَدِهِ، وَالحُبُّ لِالِ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله (دعائم الإسلام، ج۲، ص۱۹۵، ح۷۰۶).

3.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: مِن سَعادَة المَرءِ حُسنُ الخُلُقِ(مسند الشهاب، ج۱، ص۱۹۹، ح۳۰۰؛ مشکاة الأنوار، ص۳۹۳، ح۱۲۹۳).

4.. حُسنُ الصّورَة أوَّلُ السَّعادَة (غرر الحکم، ح۴۸۰۳؛ عیون الحکم و المواعظ، ص۲۲۸، ح۴۳۸۷).
الصّورَة الجَمیلَة أقَلُّ السَّعادَتَینِ (غرر الحکم، ح۱۶۵۹).

5.. امام علی علیه السلام: مَن سَلِمَ مِن ألسِنَة النّاسِ کانَ سَعیداً (مطالب السؤول، ص۵۶؛ بحار الأنوار، ج۷۸، ص۱۲، ح۷۰).

6.. امام علی علیه السلام: عُنوانُ صَحیفَة السَّعیدِ حُسنُ الثَّناءِ عَلَیهِ(کشف الغمّة، ج۳، ص۱۳۷؛ بحار الأنوار، ج۷۸، ص۷۹، ح۶۱).

7.. امام علی علیه السلام: طَلَبتُ القَدرَ وَالمَنزِلَة فَما وَجَدتُ إلّا بِالعِلمِ؛ تَعَلَّموا یعظُم قَدرُکم فِی الدّارَینِ. وطَلَبتُ الکرامَة فَما وَجَدتُ إلّا بِالتَّقوى؛ اِتَّقوا لِتُکرَموا. وطَلَبتُ الغِنى فَما وَجَدتُ إلّا بِالقَناعَة؛ عَلَیکم بِالقَناعَة تَستَغنوا. وطَلَبتُ الرّاحَة فَما وَجَدتُ إلّا بِتَرک مُخالَطَة النّاسِ إلّا لِقِوامِ عَیشِ الدُّنیا؛ اُترُکوا الدُّنیا ومُخالَطَة النّاسِ تَستَریحوا فِی الدّارَینِ، وتَأمَنوا مِنَ العَذابِ. وطَلَبتُ السَّلامَة فَما وَجَدتُ إلّا بِطاعَة اللّه ِ؛ أطیعُوا اللّهَ تَسلَموا. وطَلَبتُ الخُضوعَ فَما وَجَدتُ إلّا بِقَبولِ الحَقِّ؛ اِقبَلُوا الحَقَّ فَإِنَّ قَبولَ الحَقِّ یبعِدُ مِنَ الکبرِ. وطَلَبتُ العَیشَ فَما وَجَدتُ إلّا بِتَرک الهَوى؛ فَاترُک الهَوى لِیطیبَ عَیشُکم. وطَلَبتُ المَدحَ فَما وَجَدتُ إلّا بِالسَّخاوَة؛ کونوا أسخِیاءَ تُمدَحوا. وطَلَبتُ نَعیمَ الدُّنیا وَالآخِرَة فَما وَجَدتُ إلّا بِهذِهِ الخصال الَّتی ذَکرتُها (جامع الأخبار، ص۳۴۱، ح۹۵۰؛ بحار الأنوار،ج ۶۹، ص۳۹۹، ح۹۱).

  • نام منبع :
    الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    سوم
تعداد بازدید : 64330
صفحه از 839
پرینت  ارسال به