۰.هرگز خود را به بیش از حدّ کفاف، در طمع نینداز؛ مبادا با زیادهخواهی بر تو چیره شود.
تفاوت فرد قانع با فرد حریصِ ناراضی، در احساس آرامشی است که فرد قانع، از آن بهرهمند است و فرد حریص، از آن محروم. نه حرص زدنِ حریص بر میزان روزیِ او افزوده است و نه قناعت قانع، روزیِ کمتری نصیب وی کرده است. پس اگر انسان به آنچه تعیین شده، راضی باشد، از نعمت آرامش نیز برخوردار خواهد شد؛ چیزی که فرد حریص از آن محروم است. پیامبرصلی الله علیه و آله میفرماید:
۰.ألا وإنَّ لِکلِّ امرِیٍٔ رِزقاً هُوَ یأتیهِ لا مَحالَةَ، فَمَن رَضِی بِهِ بورِک لَهُ فیهِ ووَسِعَهُ ومَن لَم یرضَ بِهِ لَم یبارَک لَهُ فیهِ ولَم یسَعهُ.۱
۰.آگاه باشید که برای هر کس، روزیای هست که به ناچار به او میرسد. پس اگر کسی به آن راضی باشد، مایه برکت او میشود و نیازهایش را فرا میگیرد، و کسی که به آن راضی نباشد، مایه برکت او نمیشود و نیازهایش را فرا نمیگیرد.
از اینرو، نیاز انسان به قناعت، بیشتر از نیاز او به حرص و طمع است.۲ هرچه انسان، حریصتر شود، به همان اندازه از آرامش، دور شده است. راهی که حریص میپیماید، به وادی آرامش ختم نمیشود۳ و نه تنها از آن برخوردار نمیگردد، بلکه آن مقداری را هم که دارد، از دست میدهد. شخص حریص، از جهت آرامش روحی و لذّت زندگی، انسانی «محروم» محسوب میشود. امام صادقعلیه السلام میفرماید:
۰.حُرِمَ الحَریصُ خَصلَتَینِ ولَزِمَتهُ خَصلَتانِ: حُرِمَ القَناعَةَ فَافتَقَدَ الرَّاحَةَ، وحُرِمَ الرِّضی فَافتَقَدَ الیقینَ.۴
۰.حریص از دو چیز، محروم میشود و دو چیز، گریبانگیر او میشود: از قناعت محروم میشود، پس به بیآسایشی مبتلا میگردد و از رضایت، محروم میشود، پس به بییقینی گرفتار میگردد.
1.. أعلام الدین، ص۳۴۲؛ مستدرک الوسائل، ج۱۳، ص۲۹، ح۱۴۶۵۲.
2.. امام علی علیه السلام: إنَّکُم إلَی القَنَاعَةِ بِیَسیرِ الرِّزقِ أحوَجُ مِنکُم إلَی اکتِسابِ الحِرصِ فِی الطَّلَبِ (غرر الحکم، ح۸۹۸۵؛ عیون الحکم و المواعظ، ص۱۷۴).
3.. امام علی علیه السلام: لا یلقَی الحَریصُ مُستَریحاً (غرر الحکم، ح۶۶۰۱؛ عیون الحکم و المواعظ، ص۵۳۷).
4.. الخصال، ج۱، ص۶۹، ح۱۰۴؛ وسائل الشیعة، ج۱۶، ص۲۰، ح۲۰۸۵۶.
