423
الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)

۰.​قَلیلٌ تُؤَدّی شُکرَهُ خَیرٌ مِن کثیرٍ لا تُطیقُهُ.۱

۰.مال اندکی که شکرش را به جای آوری، بهتر از مال فراوانی است که نتوانی آن را شُکر کنی.

نیز سفارش می‌کند که هر گاه خواستید برای یهودی یا مسیحی دعا کنید، بگویید: «خدا مال و فرزندت را زیاد کند!».۲ امام زین العابدینعلیه السلام نقل می‏کند که روزی پیامبر خداصلی الله علیه و آله بر شترچرانی گذر کرد و کس فرستاد تا از او چیزی برای آشامیدن بخواهد. شتربان گفت: «آنچه در پستان شتران است، صبحانه مردم قبیله است و آنچه در ظرف‏های ماست، غذای شامشان». پیامبر خداصلی الله علیه و آله فرمود: «بارخدایا! مال و فرزندان او را فراوان ساز».

سپس به گوسفندچرانی گذر نمود و کس فرستاد تا از او چیزی برای آشامیدن بخواهد. وی گوسفندها را دوشید و هر چه در ظرف داشت، در ظرف پیامبر خداصلی الله علیه و آله ریخت و نیز گوسفندی برای ایشان فرستاد و پیغام داد: «این چیزی است که نزد ما آماده بود؛ اگر می‏خواهی، آن را افزون کنیم». پیامبر خداصلی الله علیه و آله فرمود: «بار خدایا! او را به قدر کفاف روزی ده». یکی از یارانش گفت: «ای پیامبر خداصلی الله علیه و آله! آن را که خواهشت را رد کرد، چنان دعا فرمودی که ما همه دوستار آنیم؛ و برای این که خواهشت را روا نمود، چنین دعا فرمودی که ما همه، آن را ناخوش می‏داریم! پیامبر خداصلی الله علیه و آله فرمود: «همانا آنچه کم باشد و کفایت نماید، بهتر از آن است که فراوان باشد و بفریبد. بار خدایا! محمّد و خاندان محمّد را به قدر کفاف، روزی بخش».۳

دعا برای روزیِ کفاف

به همین جهت، در دعاها نیز باید روزی کافی را از خدا خواست و از روزیِ فراوان یا کم،

1.. تاریخ دمشق، ج۱۲، ص۹، ح۲۸۸۹.

2.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: إذا دَعَوتُم لِأَحَدٍ مِنَ الیهودِ وَالنَّصارى فَقولوا: أکثَرَ اللّهُ مالَک ووَلَدَک (تاریخ دمشق، ج۵۵، ص۲۰۸، ح۱۱۶۷۹؛ کنز العمّال، ج۳، ص۱۸۹، ح۶۰۹۷).

3.. امام زین العابدین علیه السلام: مَرَّ رسول اللّهِ‏ صلی الله علیه و آله بِراعی إبِلٍ فَبَعَثَ یستَسقیهِ، فَقالَ: أمّا ما فی ضُروعِها فَصَبوحُ الحَی، وأمّا فی آنِیتِنا فَغَبوقُهُم، فَقالَ رسول اللّهِ‏ صلی الله علیه و آله: اللّهمَّ أکثِر مالَهُ ووَلَدَهُ. ثُمَّ مَرَّ بِراعی غَنَمٍ، فَبَعَثَ إلَیهِ یستَسقیهِ، فَحَلَبَ لَهُ ما فی ضُروعِها، وأکفَأَ ما فی إنائِهِ فی إناءِ رسول اللّهِ‏ صلی الله علیه و آله، وبَعَثَ إلَیهِ بِشاة، وقالَ: هذا ما عِندَنا، وإن أحبَبتَ أن نَزیدَک زِدناک. قالَ: فَقالَ رسول اللّهِ‏ صلی الله علیه و آله: اللّهمَّ ارزُقهُ الکفافَ. فَقالَ لَهُ بَعضُ أصحابِهِ: یا رسول اللّه، دَعَوتَ لِلَّذی رَدَّک بِدُعاءٍ عامَّتُنا نُحِبُّهُ، ودَعَوتَ لِلَّذی أسعَفَک بِحاجَتِک بِدُعاءٍ کلُّنا نَکرَهُهُ؟! فَقالَ رسول اللّهِ‏ صلی الله علیه و آله: إنَّ ما قَلَّ وکفى خَیرٌ مِمّا کثُرَ وألهى. اللّهمَّ ارزُق مُحَمَّداً وآلَ مُحَمَّدٍ الکفافَ (الکافی، ج۲، ص۱۴۰، ح۴، بحار الأنوار، ج۷۲، ص۶۱، ح۴).


الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
422

منافات دارد. پیامبر خداصلی الله علیه و آله سعادت انسان را در گرو روزیِ کافی می‏داند.۱ در روایات اسلامی، بهترین روزی، روزیِ کافی دانسته شده است.۲ بر همین اساس، روزیِ اندک کافی، بهتر از روزیِ فراوانِ غافل کننده دانسته شده است.۳

همچنین ابو امامه نقل می‏کند که روزی پیامبر خداصلی الله علیه و آله فرمود: «هر آینه، رشک‌بُردنی‏ترینِ مردم نزد من، بنده مؤمنی است که سبک‏بار باشد و از نماز بهره بجوید و پروردگارش را فرمان بَرَد و در نهان، خدای را نیک عبادت نماید و در میان مردمْ گم‌نام به سر برد، چندان که انگشت‏نما نباشد، و روزی‏اش به قدر کفاف باشد، و روزی‏اش به قدر کفاف باشد، ـ‏ پیامبر در این حال، با نوک دو انگشت خود می‏کوبید و فرمود: ـ‏ و روزی‏اش به قدر کفاف باشد، و روزی‏اش به قدر کفاف باشد، و مرگش زود فرا رسد، و گریه‌کنندگانش اندک باشند، و از او میراث اندک به جای مانَد».۴

وقتی ثلعبة بن حاطب از پیامبر خداصلی الله علیه و آله خواست که برایش دعا کن تا خداوند مال به او بدهد، پیامبرصلی الله علیه و آله در پاسخ فرمود:

1.. قَد أفلَحَ مَن أسلَمَ، ورُزِقَ کفافا، وقَنَّعَهُ اللّهُ بِما آتاهُ (صحیح مسلم، ج۲، ص۷۳۰، ح۱۲۵؛ سنن الترمذی، ج۴، ص۵۷۶، ح۲۳۴۸).

2.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: خَیرُ الرِّزقِ ما یکفی (مسند ابن حنبل، ج۱، ص۳۶۴، ح۱۴۷۷؛ مسند أبی یعلی، ج۱، ص۳۴۵، ح۷۲۷).
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: خَیرُ الرِّزقِ ما کان یوماً بِیومٍ کفافاً (الفردوس، ج۲، ص۱۸۰، ح۲۹۰۷). نیز، ر.ک: غرر الحکم، ح۵۰۳۴).

3.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله با بیان یکی از واقعیت‏های نظام آفرینش می‏فرماید: ما طَلَعَت شَمسٌ قَطُّ إلّا بُعِثَ بِجَنبَتَیها مَلَکانِ ینادِیانِ ـ‏ یسمِعانِ أهلَ الأَرضِ إلّا الثَّقَلَینِ ـ ‏: یا أیهَا النّاسُ، هَلُمّوا إلی رَبِّکم! فَإِنَّ ما قَلَّ وکفی خَیرٌ مِمّا کثُرَ وألهی (مسند ابن حنبل، ج۸، ص۱۶۸، ح۲۱۷۸۰؛ المستدرک علی الصحیحین، ج۲، ص۴۸۳، ح۳۶۶۲). نیز، ر.ک: الاختصاص، ص۲۳۴؛ قرب الإسناد، ص۳۹، ح۱۲۵.

4.. مسند ابن حنبل عن أبو اُمامة عن النبی صلی الله علیه و آله: إنَّ أغبَطَ النّاسِ عِندی عَبدٌ مُؤمِنٌ خَفیفُ الحاذِ، ذو حَظٍّ مِن صَلاة، أطاعَ رَبَّهُ، وأحسَنَ عِبادَتَهُ فِی السِّرِّ، وکانَ غامِضا فِی النّاسِ لا یشارُ إلَیهِ بِالأَصابِعِ، وکانَ عَیشُهُ کفافاً، وکانَ عَیشُهُ کفافاً ـ قالَ: وجَعَلَ رسول اللّهِ‏ صلی الله علیه و آله ینقُرُ بِإصبَعَیهِ ـ وکانَ عَیشُهُ کفافاً، وکانَ عَیشُهُ کفافاً، فَعُجِّلَت مَنِیتُهُ، وقَلَّت بَواکیهِ، وقَلَّ تُراثُهُ (مسند ابن حنبل، ج۸، ص۲۸۲، ح۲۲۲۵۹). نیز، ر.ک: سنن الترمذی، ج۴، ص۵۷۵، ح۲۳۴۷؛ الکافی، ج۲، ص۱۴۰ ح۱؛ تنبیه الخواطر، ج۲، ص۲۳۰.

  • نام منبع :
    الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    سوم
تعداد بازدید : 64039
صفحه از 839
پرینت  ارسال به