417
الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)

شما را خوش می‏آید، چه فراوان دارد و آنچه شما را سودمند می‏افتد، چه اندک دارد.۱

امام صادق علیه السلام نیز در وصف این دنیا می‏فرماید: این دنیا، اگرچه با خرّمی‏هایش لذّت می‏بخشد و با زرق و برقش می‏فریبد، امّا فرجامی جز فرجام بهار ندارد که سرسبزی آن، دل‏نشین است؛ لیکن در پایان عمر بهار، آن همه خرّمی می‏خشکد. آن که دلسوز خویش است و وظایف و حقوق خویشتن را می‏شناسد، باید به دنیا چونان کسی بنگرد که خداپسندانه می‏اندیشد و از بدفرجامی‏خویش بترسد؛ زیرا این دنیا، مردمانی را فریفت و در حالی از دنیا جدا شدند که در اوج سرخوشی از دنیا و شادمانی نسبت به آن بودند، شب‏هنگام که خفته بودند یا روزهنگام که سرگرم بازی [و تفریح] بودند، اجل‏هایشان، ناگاه به سراغشان آمد....۲

در ادبیات دین از این گونه مطالب، فراوان است. اینها حقایق دنیاست. بخشی از متون دینی، بیانگر ماهیت ناپایدار دنیاست. اگر دنیا ناپایدار است، شایسته نیست که انسان به آن دل ببندد.

ط ـ تنظیم الگوی روزی

تأمین نیاز، از عوامل مهم رضامندی در خوشایند است. بخشی از داشته‏های مادی ـ‏ که

1.. امام علی علیه السلام ـ فی وَصفِ الدُّنیا ـ : فَهِی کرَوضَة اِعتَمَّ مَرعاها، وأعجَبَت مَن یراها، عَذبٌ شِربُها، طَیبٌ تُربُها، تَمُجُّ عُروقُها الثَّرى، وتَنطُفُ فُروعُهَا النَّدى، حَتّى إذا بَلَغَ العُشبُ إبّانَهُ، وَاستَوى بَنانُهُ، هاجَت ریحٌ تَحُتُّ الوَرَقَ، وتُفَرِّقُ مَا اتَّسَقَ، فَأَصبَحَت کما قالَ اللّهُ: (هَشِیمًا تَذْرُوهُ الرِّیح وَ کانَ اللّه عَلَى کلِّ شَىْ ءٍ مُّقْتَدِرًا)، اُنظُروا فِی الدُّنیا فی کثرَة ما یعجِبُکم، وقِلَّة ما ینفَعُکم (الکافی، ج۸، ص۱۷، ح۳).
امیر مؤمنان علی علیه السلام در توصیف ناپایداری دنیا می‏فرماید: دارٌ بِالبَلاءِ مَحفوفَةٌ وبِالغَدرِ مَعروفَةٌ، لا تَدومُ أحوالُها ولا یسلَمُ نُزّالُها. أحوالٌ مُختَلِفَةٌ وتاراتٌ مُتَصَرِّفَة... (نهج البلاغة، خطبۀ ۲۲۶). نیز، ر.ک: عیون الحکم و المواعظ، ص‏۹۱.
ایشان در کلام دیگری می‏فرماید: إنَّ الدُّنیا سَریعَةُ التَّحَوُّلِ، کثیرَةُ التَّنَقُّلِ... فَأَحوالُها تَتَنَزَّلُ ونَعیمُها یتَبَدَّلُ ورَخاؤُها یتَنَقَّصُ ولَذّاتُها تَتَنَغَّصُ (غرر الحکم، ح‏۲۳۲۵؛ عیون الحکم و المواعظ، ص‏۱۴۷).

2.. امام صادق علیه السلام: إنَّ هذِهِ الدُّنیا وإن أمتَعَت بِبَهجَتِها وغَرَّت بِزِبرِجِها، فَإِنَّ آخِرَها لا یعدو أن یکونَ کآخِرِ الرَّبیعِ الَّذی یروقُ بِخُضرَتِهِ ثُمَّ یهیجُ عِندَ انتِهاءِ مُدَّتِهِ. وعَلى مَن نَصَحَ لِنَفسِهِ وعَرَفَ حَقَّ ما عَلَیهِ ولَهُ، أن ینظُرَ إلَیها نَظَرَ مَن عَقَلَ عَن رَبِّهِ جَلَّ وعَلا، وحَذَرَ سوءَ مُنقَلَبِهِ؛ فَإِنَّ هذِهِ الدُّنیا قَد خَدَعَت قَوما فارَقوها أسَرَّ ما کانوا إلَیها، وأکثَرَ ما کانُوا اغتِباطا بِها، طَرَقَتهُم آجالُهُم بَیاتا وهُم نائِمونَ، أو ضُحىً وهُم یلعَبونَ... (بحار الأنوار، ج۹۴، ص۲۷۲، ح۱، به نقل از: مهج الدعوات، ص۲۲۲).

الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
416

چهار. ناپایدار بودن

از جمله واقعیت‏های دنیا، ناپایداری آن است. انسان اگر می‏خواهد زندگی موفّق و رضایت‏بخشی داشته باشد، باید به چیزی و جایی دل ببندد که پایدار و تغییرناپذیر باشد. «آنچه را نپاید، دل‏بستگی نشاید». امّا برخی افراد چون دوست دارند که این حالت، پایدار باشد، آن را پایدار می‏دانند! در حقیقت، میل به «پایدار بودنِ» مطلوب، به «پایدار دانستنِ» مطلوب تبدیل می‏شود و بدیهی است که میان این دو، تفاوت زیادی وجود دارد. کسانی که بخواهند راحت و آسوده زندگی کنند، باید به این واقعیتْ باور داشته باشند که دنیا ناپایدار است. در این صورت، ورود مصیبت، برایشان غیر منتظره نیست و از پیش، آمادگی مقابله با آن را دارند. از این‏رو، بخشی از متون دینی، به آشکار ساختن این واقعیت اختصاص دارند. خداوند متعال در قرآن کریم با بیان مَثَلی، ناپایداری دنیا را این گونه توصیف می‏کند: مَثَلِ زندگی دنیا به سان آبی است که آن را از آسمان فرو ریختیم. پس گیاه زمین، از آنچه مردم و دام‏ها می‏خورند، با آن در آمیخت تا آن گاه که زمین، پیرایه خود را برگرفت و آراسته گردید و اهل آن پنداشتند که آنان، بر آن قدرت دارند. شبی یا روزی فرمان [ویرانی] ما آمد و آن را چنان در دیده کردیم که گویی دیروز وجود نداشته است.۱

امام علی علیه السلام دنیا را چون مرغزاری توصیف می‏کند که گیاهانش قد کشیده و بیننده‏اش را خوش می‏آید، آبش گواراست و خاکش خوش. از آوندهایشان تَری می‏تراود و از شاخه‏هایشان ژاله می‏چکد، و چون سبزه‏هایش رشد کنند و گل و گیاهانش قامت بیفرازند، به ناگاه، بادی وزیدن می‏گیرد و برگ‏ها را فرو می‏ریزد و آن همه نظم و هماهنگی را از هم می‏پراکند و چنان می‏شود که خداوند فرموده است: (و چنان خشک گردید که بادها پراکنده‏اش کردند، و خداست که همواره بر هر کاری تواناست). دنیا را بنگرید که از آنچه

1.. (إِنَّمَا مَثَلُ الْحَیوةِ الدُّنْیا کمَاءٍ أَنزَلْنَاهُ مِنَ السَّمَاءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَبَاتُ الْأَرْضِ مِمَّا یأْکلُ النَّاسُ وَ الْأَءَنْعَامُ حَتَّی إِذَا أَخَذَتِ الْأَرْضُ زُخْرُفَهَا وَ ازَّینَتْ وَ ظَنَّ أَهْلُهَا أَنَّهُمْ قَادِرُونَ عَلَیهَا أَتَاهَا أَمْرُنَا لَیلاً أَوْ نَهَارًا فَجَعَلْنَاهَا حَصِیدًا کأَن لَّمْ تَغْنَ بِالاْءَمْسِ کذَ لِک نُفَصِّلُ الآیاتِ لِقَوْمٍ یتَفَکرُونَ) (سورۀ یونس، آیۀ ۲۴).
در جای دیگری نیز این گونه مَثَل زده است: (وَ اضْرِبْ لَهُم مَّثَلَ الْحَیوةِ الدُّنْیا کمَاءٍ أَنزَلْنَاهُ مِنَ السَّمَاءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَبَاتُ الْأَرْضِ فَأَصْبَحَ هَشِیمًا تَذْرُوهُ الرِّیحُ وَ کانَ اللَّهُ عَلَی کلِّ شَی ءٍ مُّقْتَدِرًا) (سورۀ کهف، آیۀ ۴۵).

  • نام منبع :
    الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    سوم
تعداد بازدید : 64052
صفحه از 839
پرینت  ارسال به