395
الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)

داده... و باب بازگشت]به سوی خداوند[و طلب رضایت]او[را باز کرده. پس هر گاه او را صدا بزنی، صدای تو را می‏شنود و هر گاه با او نجوا کنی، نجوایت را می‏داند. پس نیازت را به او ابراز می‏کنی و راز درونت را برایش می‏گشایی و با او دردِ دل می‏کنی و از او می‏خواهی که غم و اندوهت را برطرف سازد.

از سوی دیگر، خداوند متعال، بی‏تردید پاسخ هر دعاکننده‏ای را می‏دهد: (قَالَ رَبُّکمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکمْ).۱ اساساً می‏توان از صفات خداوند متعال، «مستعان» و «مجیب» را برشمرد. با توجّه به آنچه گذشت، معلوم می‏شودکه خداوند متعال، بهترین منبع برای یاری‏خواهی است و بهترین منبعی است که مورد یاری‏خواهی واقع شده است. بر این اساس، انسان باید برای از بین رفتن گرفتاری‏ها، به قدرتی رو کند که توان چنین کاری را داشته باشد و این قدرت، جز خداوند متعال نیست.

در باره نقش دعا در برطرف کردن گرفتاری‏ها، روایات فراوانی وجود دارند که امکان طرح همه آنها در این جا نیست و ما بخشی از آنها را در بحث ناخوشایندها خواهیم آورد؛ امّا فی الجمله، این که بر اساس آیات و روایات، دعا سلاح انبیا، اولیا۲ و اهل ایمان۳ است و جزئی از تقدیر خدا به شمار می‏رود.۴ لذا قضای الهی را بر می‏گرداند۵ و بلا را دفع می‏کند۶ و هر دردی را درمان می‏سازد.۷ همچنین انسان‏ها از ترک دعا پرهیز داده شده‏اند۸ و از خستگی از دعا۹ و ناتوانی در دعا کردن،۱۰ مورد سرزنش قرار گرفته‌اند.

گذشته از دعا، خواندن نماز و یاری خواستن از خداوند متعال، عامل مهمّی در کاهش

1.. سورۀ غافر، آیۀ ۶۰.

2.. ر.ک: نهج الدعاء، ج۱، ص۶۲، ح۶۲ ـ ۶۹ (سلاح الأنبیاء والأولیاء).

3.. ر.ک: همان، ص۷۴، ح۵۸ ـ ۶۱ (سلاح المؤمن).

4.. ر.ک: همان، ص۶۴، ح۷۰ و ۷۱ (من القدر).

5.. ر.ک: همان، ص۷۴، ح۸۷ ـ ۱۰۱ (ردّ القضاء).

6.. ر.ک: همان، ص۸۲، ح۱۰۲ ـ ۱۲۷ (دفع البلاء).

7.. ر.ک: همان، ص۹۲، ح۱۲۸ و ۱۲۹ (الشفاء من کل داء).

8.. ر.ک: همان، ص۹۴، ح۱۳۰ ـ ۱۳۹ (التَّحذیرُ مِن تَرک الدُّعاءِ).

9.. ر.ک: همان، ص۹۸، ح۱۴۰ و ۱۴۱ (ذَمُّ المَلالِ مِنَ الدُّعاءِ).

10.. ر.ک: همان، ص۱۰۰، ح۱۴۲ ـ ۱۴۴ (ذَمُّ العَجزِ عَنِ الدُّعاءِ).

الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
394

به بررسی این موضوع می‏پردازیم.

اقدام غلط: اشتباه در منبع یاری

گاه ممکن است که فرد برای تأمین نیازهای خود، به منبع‏های غیر خدایی روی آورَد و رفع حاجت خود را از آنها بخواهد. از آن جا که این منبع‏ها، توان تأمین خواسته‏های فرد را ندارند، موجب ناکامی و ناامیدی فرد می‏شوند و سرانجام، نارضایتی را برای فرد به وجود می‏آورند.

باور غلط: توهّم بی‏یاوری

گاه انسان در برابر انبوهی از نیازمندی‏ها، احساس ناتوانی می‏کند و تصوّر وی این گونه است که برای درخواست‏هایش، پاسخ‏دهنده‏ای وجود ندارد. این احساس، از اموری است که انسان را در تنگنای شدید قرار می‏دهد. لذا می‏تواند بر سطح رضامندی تأثیر منفی بگذارد و موجبات نارضایتی را فراهم سازد.

باور صحیح: منطق «خدایاری»

بر اساس این واقعیت توحیدی ـ‏ که اختیار همه عالم، دست خداوند است و خیر و شر انسان، در اختیار اوست ـ‏، انسان باید برای رفع مشکلات و برآورده شدن نیازهای خود، از خداوند متعال طلب کمک کند. چیزی که در این موقعیتْ کارایی دارد، دعا و استمداد از خداوند متعال است. تنها منبع یاری‏دهنده، خداوند متعال است. لذا در همه امور باید دعا کرد و از خداوند متعال یاری جُست. دعا یکی از راه‏های برطرف کردن اندوه است. امام علیعلیه السلام خطاب به فرزندش امام حسنعلیه السلام چنین می‏نویسد:

۰.وَاعلَم أنَّ الَّذی بِیَدِهِ خَزائِنُ السَّماواتِ وَالأرضِ قَد أَذِنَ لَکَ فی الدُّعاء... وَفَتَحَ لَکَ بَابَ المَتابِ وبابَ الاِستِعتابِ، فإذا نادَیتَهُ سَمِعَ نَداکَ، وإذا ناجَیتَهُ عِلمَ نَجواکَ، فَأفضَیتَ إلَیهِ بِحاجَتِکَ، وأبثَثتَهُ ذاتَ نَفسِکَ، وشَکَوتَ إلَیهِ هُمومَکَ، واستَکشَفتَهُ کُروبَکَ.۱

۰.و بدان به تحقیق، کسی که گنجینه‏های آسمان‏ها و زمین به دست اوست، به تو اجازه دعا

1.. نهج البلاغة، نامۀ ۳۱؛ کشف المحجّة، ص۲۲۷ ـ ۲۲۸؛ بحار الأنوار، ج۹۳، ص۳۰۱، ح۳۸.

  • نام منبع :
    الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    سوم
تعداد بازدید : 64716
صفحه از 839
پرینت  ارسال به